ایسنا/یزد کاروانسرای تاریخی قلعه خرگوشی، اثری منحصربفرد و جای مانده از عصر صفوی است که در تاریخ سوم اسفند۱۳۷۷ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است ولی این روزها حال و روز خوبی ندارد.
دکتر «محسن میرجانی» باستان‌شناس و رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اردکان در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با اشاره به اهمیت این بنای تاریخی، می‌گوید: کاروانسرای شگفت‌انگیز قلعه خرگوشی که بنای استوار و سنگی‌اش را باید در نزدیکی باتلاق گاوخونی مشاهده کرد، مکانی در میانه جاده قدیمی یزد – اصفهان است که تا شهر عقدا حدود ۶۰ کیلومتر فاصله دارد.
وی ادامه می‌دهد: کاروانسرای قلعه خرگوشی یکی از مهم‌ترین کاروانسراهای دوره صفوی است که بنای آن را به زمان حکومت شاه‌عباس صفوی به تاریخ ۱۰۲۳ هجری قمری بازمی‌گردد و در واقع، این کاروانسرا، یکی از همان ۹۹۹ کاروانسرایی است که به دستور شاه‌عباس در مسیرهای اصلی آن زمان ساخته شده است.
این باستان‌شناس اضافه می‌کند: تمام این بنای ۸۰×۸۰ متری از سنگ گرانیت و آجر ساخته شده است، حتی صفه‌ها، حجره‌هاه و اصطبل بنا هم سنگی هستند و این شاید مهم‌ترین دلیل استوار ماندن قلعه خرگوشی تا به امروز باشد.
وی تصریح می‌کند: در بیابان های این منطقه، معادن گرانیت زیادی وجود دارد و کارگران عصر صفوی، وقتی کاروانسرای قلعه خرگوشی را می‌ساختند از گرانیت‌های کوه‌های اطراف استفاده کردند.
رئیس سابق پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی اردکان با اشاره به این که سبک معماری این بنا چهاردیواری است و از ویژگی‌های منحصربفردی همچون تزئینات بدیع آجر کاری شامل، کاربندی، رسمی‌بندی، گره‌چینی‌آجری، اِزاره‌چینی‌خفته و راسته برخوردار است، خاطرنشان می‌کند: محراب این بنا با تزئینات مقرنس کاری گچی و قاب‌بندی آن شامل پلاک‌های سنگ‌آهکی تراشیده شده دارای دو کتیبه سنگ‌آهن تراش‌خورده حاوی اطلاعات اثر، شامل بانی و تاریخ ساخت آن است.
میرجانی با اشاره به این که دیواره روی پشت بام کاروانسرا، دو متر عرض دارد و سر در آن دو طبقه و طبقه دوم شاه نشین است، می‌گوید: اگر پا به داخل رباط بگذارید، می توانید ۱۸ صفه را ببینید که صفه بزرگ‌تر و صفه دیگری که در قسمت جنوبی قرار دارد، دارای محراب و نمازگاه هستند و در چهار گوشه رباط، چهار مدخل برای ورود به طویله دیده میشود و مخزن آب به صورت آب انبار در وسط رباط ساخته شده است.
رئیس اداره میراث فرهنگی اردکان تاکید می‌کند: شاید جالب‌ترین تزئین بنا که در نگاه اول نظر هر گردشگری را جلب کند، کتیبه‌ای است که بر سر در ورودی نصب شده و روی آن به خط «علی رضا عباسی» خطاط معروف عصر شاه عباس نوشته شده است که در مورد آن باید گفت که این کتیبه، بر روی ۱۵ قطعه سنگ سبز رنگ به طول هشت متر و عرض ۶۰ سانتی متر و در سه ضلع مدخل نصب شده است که به علت دستبرد سارقان تاریخ، این روزها به صورت مولانژ بازسازی و نصب شده است.
وی یادآور میشود: البته اصل این سنگ‌نوشته‌ها در میراث‌فرهنگی استان یزد نگهداری میشود.
این باستان‌شناس در خصوص مسیرهای دسترسی به این مکان تاریخی نیز می‌گوید: رسیدن به این کاروانسرای کویری، از شهر عقدا که در مسیر اردکان _ نائین قرار دارد، جدا میشود و بعد از پشت سر گذاشتن روستاهای مزرعه‌نو، خلیل‌آباد و سروعلیا شما را به بیابان خرگوشی می‌رساند که البته باید مسافتی در حدود ۲۵ کیلومتری را در کویر طی کرد تا به این رباط رسید.
گفتنی است؛ اخیراً گروهی از مردم‌میراث دوست و حافظ اماکن تاریخی شهرستان اردکان به صورت خودجوش و مردمی ضمن تشکیل زنجیره انسانی حفاظت از این کاروانسرای تاریخی، در حرکتی جهادیِ بخشی از بافت این مجموعه منحصربفرد تاریخی را مرمت کردند.
انتهای پیام
منبع: ایسنا