هنری از خراشاد که بر گردن ایتالیایی‌ها می‌نشیند

هنری است از هنرهای دست اصیل خراسان جنوبی که سابقه آن به 300 سال قبل برمی‌گردد، آن قدر که در چمدان‌های قدیمی هر خانه‌ای را بگردی اثری از این هنر پیداست.

زنان روستایی جهانی به نام خراشاد، پشت دستگاهی مخصوص که از گذشته‌ها برجای مانده، می‌نشینند، دست و پا و تمرکز ذهنی را در چنگ این هنر آورده و توانسته‌اند روزهای خوشی را برای این هنر که در آستانه فراموشی بود، خلق کنند؛ آن‌ها توانستند در خانه‌های خود کنار تمام کارهای خانه از پرورش فرزند گرفته تا خانه داری، هنری را خلق کنند که نه تنها اقتصاد خراسان جنوبی را در حوزه صنایع دستی دگرکون کرده، بلکه این هنر را با نامشان در جهان مشهور ساخته است.

حالا این روستا نه تنها یک روستا بلکه به یک کارگاه بزرگ اشتغالزایی تبدیل شده است؛ در این روستا از در هر خانه‌ای که می‌گذری صدای دستگاه توبافی می‌آید، اشتغالی که در یک خانه روستایی و قدیمی آغاز شده و آوازه‌اش تا کشورهای مختلف رسیده است.

این رشته امروزه در شهرهای مود، فردوس، خوسف و روستاهای خراشاد، صرآباد، آسیابان، خشک، نوزاد، میغان، سیدال از رواج نسبتاً خوبی برخوردار است. این هنر توانسته روستاییان را دوباره به زادگاهشان برگردانده و کسب و کارشان را رونق دهد، رونقی که شاید در شهر آن را نمی‌یافتند. زنان این روستا می‌بافند و می‌بافند و تلاش می‌کنند تا آنجا که روستایشان جهانی شده است.

سفارش‌های زیاد شهرهای مختلف کشور برای خرید محصولات “توبافی” خراشاد

فاطمه ذاکریان، یک هنرمند توبافی به ایسنا گفت: سفارش‌هایی از شهرهای مختلف کشور از جمله اصفهان، مشهد، زاهدان و بروجرد به صورت اینترنتی داریم.

مسئول شرکت تعاونی روستایی زنان خراشاد ادامه داد: تولیدات این شرکت تعاونی تنها به صورت حوله نیست و محصولاتی از جمله لباس نوزاد، تن پوش حمام، جلیقه مردانه، مانتو و سارافون نیز از جنس همان حوله‌ها اما با تراکم‌های مختلف در این شرکت تولید می‌شود.

ذاکریان خاطرنشان کرد: شرکت تعاونی روستایی زنان خراشاد ۳۰۰ نفر عضو دارد و افرادی که آموزش حوله بافی و پارچه بافی را فرا گرفته‌اند که از این طریق برای خود و اعضای خانواده خود شغل ایجاد کرده‌اند.

وی با تاکید بر لزوم برندسازی و توسعه صادرات، افزود: لازم است تولید با مصرف همراه باشد تا تولیدکننده به نتیجه مورد نظر خود دست یابد.

به گزارش ایسنا، بافت پارچه‌های سنتی با مواد اولیه گوناگون در حد وسیع و تقریباً در تمامی مناطق شهری و روستایی خراسان جنوبی مرسوم بوده است؛ در اکثر نقاط استان به این رشته ” توبافی یا تون بافی ” گفته می‌شود. مواد اولیه آن نخ پنبه (ابریشم) کرکی یا کورگی و کودری است و پارچه‌های ابریشمی که از ان حاصل می شود به رنگ‌های مختلف از جمله ارغوانی سیر و بنفش و بسیار ریز بافت، بنام قنابیز و والا معروف بوده و از آن برای تهیه لباس زنانه استفاده می‌کنند.

دهستان چرمه از توابع شهرستان سرایان از جمله مناطق مهم تولیدکننده بافت این نوع پارچه است. ضمناً در شهرستان بشرویه علاوه بر “برک”، چادر شب‌های بسیار خوبی بافته می‌شده است.

مک گرگر در سفر خود به بشرویه می نویسد: (تنها چیزی که در اینجا تولید می شود یک نوع پارچه پشمی است که به آن برک می‌گویند که از کرک بز تهیه می‌شود. برک پارچه نرم و گرمی است و بسیار ارزان به نظر می‌رسید.)

در روش سنتی بافت در حوله بافی بدین گونه عمل می شود که ابتدا کلاف نخ تار را جوشانده تا سفت شود. نان خشک یا آرد را در آب می‌ریزند و نخ‌ها را مشت می‌کنند تا ضخیم شود. سپس نخ کلاف را داخل “نورد” می‌گذارند تا خشک شود و به وسیله چرخ دوک ریسی نخ‌ها را به دور ماسوره‌ای که از جنس نی است، می‌پیچانند و با کمک تُوتَنوک عمل کشیدن نخ‌های چله را بر روی ۴ عدد چوب یا بیشتر (بسته به طول چله)که در یک زمین بزرگ می‌کوبند انجام می‌دهند.

عمل چله پیچی در روستای خراشاد با کمک چرخ بزرگ چوبی (چرخ تُوتَنی) صورت می‌گیرد که شباهت زیادی به چرخ چاه دارد. پس از چله پیچی و گرونه کردن نخهای چله، نخ‌ها را یک تار یک تار از داخل تیغ و گُلِه ها عبور داده و دستگاه را وصل می‌کنند.

نخ پود را روی ماسوره پیچیده وآن را داخل سِبچ قرار داده و با کمک آن نخ‌های پود را از لای تارها عبور می‌دهند و با شانه هر ردیف نخ را می‌کوبند. به وسیله پوشال‌ها، تارها را بالا و پایین می‌برند تا تارها به دور نخ‌های پود بپیچند و این کار مرتباً تکرار شده تا چله ها کاملاً مصرف شود، در انتها و پس از اتمام چله آنرا از محل‌های در نظر گرفته شده برش می‌دهند.

علت توجه ویژه کشورهای مختلف به هنر دستی هنرمندان روستای خراشاد

حسین عباس زاده، معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی خراسان جنوبی به خبرنگاران گفت: پارچه بافی یا همان توبافی روستای خراشاد در سال ۱۳۹۶ ثبت ملی و در مهرماه ۱۳۹۷(اکتبر ۲۰۱۸) به ثبت جهانی رسید و از آن پس درجای جای ایران و اقصی نقاط جهان خوش درخشید.

وی افزود: ورود تکنولوژی، روند صنعتی شدن و تولید و رواج محصولات کارخانه‌ای و اقبال مردم به استفاده از این محصولات به دلیل تنوع و … از جمله دلایل عمده فراموش شدن بعضی از رشته‌های صنایع دستی و هنرهای سنتی است.

عباس زاده بیان کرد: از جمله وظایف ذاتی معاونت صنایع دستی کشور، حمایت از صنایع دستی، احیاء و توسعه آن است که این روند در خراسان جنوبی سبب اقبال به ایجاد کسب و کار در حوزه صنایع دستی و رجوع به اصالت‌های گذشته در بین اقشار مختلف به ویژه جوانان شده و توسعه کارگاه‌های خانگی و پیرو آن رشد ایجاد کارگاه‌های تجمیعی تولید صنایع دستی از نشانه‌های این امر است.

وی ادامه داد: در این میان در کنار اشتغال خانگی، نگاه ویژه به مجتمع‌های تولید صنایع دستی و ایجاد کارگاه‌های بزرگ تجمیعی، توان تولید را افزایش می‌دهد.

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی خراسان جنوبی خاطرنشان کرد: انتخاب روستای خراشاد به عنوان روستای ملی توبافی و سپس انتخاب آن به عنوان روستای جهانی توبافی از فرصت‌های ایجاد شده برای توسعه و ایجاد کارگاه‌های بزرگ حوله بافی به ویژه در شهرستان بیرجند بوده است.

عباس زاده اظهار کرد: هم سویی اصالت و طبیعت در دستبافت‌های روستای خراشاد، اهمیت دادن به مسائل زیست محیطی و خطرات ناشی از فرآیند تولید رنگزاهای مصنوعی و پساب حاصل از آنها، توجه به آرامش آدمی همراه با استفاده از مواد طبیعی، خطرات ناشی از مصرف رنگزاهای مصنوعی بر سلامت انسان و … توجه کشورهای مختلف بخصوص حامیان محیط زیست را به تولیدات هنرمندان روستای خراشاد جلب کرده است.

وی با اشاره به صادرات پارچه از خراشاد به کشورهایی چون ایتالیا، اتریش، اسپانیا و کانادا، یادآور شد: اکنون شال سر و گردن دست بافت هنرمندان چیره دست خراشاد در ایتالیا خودنمایی می‌کند.

هنوز صدای دستگاه‌های توبافی به گوش می‌رسد و حالا پارچه‌های تولیدی بیشتری از روستای خراشاد راهی کشورهای مختلف می‌شوند، پارچه‌هایی که برند فرهنگی خراسان جنوبی و دست مایه زحمت‌های بی شمار زنان روستایی است. 

انتهای پیام