اوپک و چالش مدیریت بازار نفت

به گزارش ایسنا، اما از سوی دیگر اهمیت حیاتی سازگاری استراتژیک میان سه کشور تولیدکننده بزرگ شامل عربستان سعودی، روسیه و آمریکا را بارز کرده است. آمار شرکت بریتیش پترولیوم (BP) نشان می دهد در سال ۱۹۸۰ این سه کشور که در دهه پیش به عنوان سه تولیدکننده بزرگ ظاهر شدند، در ۵۲ درصد تولید جهانی سهم داشتند. تا سال ۲۰۰۰ مجموع سهم آنها در تولید جهانی در نتیجه فروپاشی تولید شوروی سابق، افت بلندمدت تولید آمریکا و حضور متغیر عربستان سعودی به عنوان یک تولیدکننده بزرگ تاثیرگذار، به ۳۱ درصد کاهش پیدا کرد. با این حال از آن زمان هر یک از این سه تولیدکننده بزرگ یک رنسانس را تجربه کرده و مجموع سهم آنها در تولید جهانی تا سال ۲۰۱۹ به بیش از ۴۲ درصد رشد کرد.

در فاصله سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ تولید جهانی به میزان ۲۰.۵ میلیون بشکه در روز افزایش یافت که این سه کشور تولیدکننده بزرگ در ۱۷ میلیون بشکه در روز معادل ۸۳ درصد از این افزایش سهیم بودند. اما تولید کشورهای دیگر تحت تاثیر مناقشه نظامی، ناآرامی داخلی، فساد، سوءمدیریت، و افزایش هزینه ها و کوتاهی در کشف میادین بزرگ جدید قرار گرفت. نتیجه این بود که تولید جهانی از نظر ژئوپلیتیکی تمرکز بیشتری در مقایسه با هر زمانی از اوایل دهه ۱۹۸۰ به این طرف قرار گرفت.

فروپاشی اوپک پلاس

بازیگران اصلی همین کشورها مانده اند با این حال اختلاف میان عربستان سعودی و امارات متحده عربی بر سر سطح تولید باعث شد مذاکرات اوپک پلاس در ماه میلادی جاری بدون نتیجه بماند.

تولید امارات متحده عربی در سال ۲۰۱۹ معادل چهار درصد از تولید جهانی و کمتر از ۱۸ درصد آمریکا، ۱۲ درصد روسیه و ۱۲ درصد عربستان سعودی بوده و بنابراین تاثیر اندکی در مجموع تولید جهانی دارد.

فروپاشی مذاکرات نشان داد که مخالفت عربستان سعودی با افزایش تولید نفت امارات متحده عربی بیشتر از این که به خاطر تاثیر عملی آن بر عرضه نفت باشد، بیشتر از روی اصول بود. به نظر می رسد سیاستگذاران سعودی نگران بدعت گذاری یا ارسال سیگنال ضعف اراده به سایر تولیدکنندگان نفت به خصوص در روسیه یا آمریکا یا به صندوقهای سرمایه گذاری هستند که کمک کرده اند قیمتهای نفت بالاتر رود.

هماهنگی تولیدکنندگان بزرگ

در واقع تنها سه تولیدکننده بزرگ هستند که اهمیت داشته و تاثیرگذارند زیرا تولید آنها نزدیک به نیمی از تولید جهانی و تقریبا همه رشد حاشیه ای را تشکیل می دهد بنابراین آنها بر تعیین روند قیمت نفوذ دارند.

این حقیقت تلاشهای اوپک و عربستان سعودی که بزرگترین عضو آن است را برای نزدیک شدن به روسیه و تولیدکنندگان نفت آمریکا در سالهای اخیر توضیح می دهد. عربستان سعودی نقش تولیدکننده تاثیرگذار بر بازار را از دهه ۱۹۸۰ ایفا کرده اما از اواخر دهه ۱۹۹۰ تلاش کرد مدیریت بازار را به همکاری روسیه مشروط کند.

این اواخر عربستان سعودی و روسیه به دنبال آن بودند که تضمین کنند تولیدکنندگان آمریکا سیستم مدیریت بازار را با افزایش تولید تضعیف نمی کنند. نزدیکی به صنعت نفت آمریکا آسان نبوده است زیرا تولید داخلی آمریکا بین دهها شرکتی پخش شده که تحت قوانین ضد انحصارطلبی اجازه ندارند به اقدامات هماهنگ کننده برای مدیریت بازار بپردازند. در نتیجه صنعت نفت آمریکا نمی تواند به اقدامات هماهنگ کننده تولید عربستان سعودی، روسیه و سایر متحدانشان در گروه اوپک پلاس ملحق شود.   بنابراین از نظر تئوری صنعت آمریکا عنصر پیچیده و غیرقابل اتکایی در مدیریت بازار سه طرفه می ماند. این مشکل در سال ۲۰۱۴ و مجددا در سال ۲۰۲۰ که رشد انفجاری تولید آمریکا به تصمیم عربستان سعودی در راه اندازی جنگ نفتی منجر شد، آشکار شد.

سازش بازار

اما تاثیر این دو جنگ نفتی در مدت شش سال گریبان تولیدکنندگان نفت آمریکا را گرفت و سهامداران و مدیران نفتی را خواهان سوددهی بهتر کرد. در نتیجه، تولید آمریکا در میان شمار کوچکتری از بازیگران بزرگتر متمرکز شد و انگیزه برای رشد تولید بدون کنترل را کمتر کرد. مهمتر از همه سران صنعت آمریکا اکنون به کاهش سطح بدهی و افزایش پرداخت به سهامداران به جای افزایش تولید متمرکز شده اند. در نتیجه صنعت نفت آمریکا به مشکل کمتری برای عربستان سعودی و روسیه تبدیل شده است.

در کوتاه مدت، هماهنگی رسمی میان عربستان سعودی و روسیه بعلاوه تهدید کمتر از جانب تولیدکنندگان نفت آمریکا کافی است. حمایت از سوی کشورهای تولیدکننده کوچکتر از نظر دیپلماتیکی مفیدتر بوده اما چندان ضروری نیست.

بر اساس گزارش رویترز، در میان مدت، قیمتهای رو به رشد احتمالا روسیه و صنعت نفت آمریکا را وسوسه خواهد کرد دوباره دست بکار شده و تولیدشان را سریعتر افزایش دهند که مدیریت بازار فعلی را تحت استرس قابل ملاحظه ای قرار می دهد.

انتهای پیام