آجیل‌خوری در شب عید یکی از سنت‌های قدیمی ایرانیان است که گرچه در فراز و نشیب تاریخ دچار تغییر و تحولاتی شده اما از بین نرفته است. البته اگر مشکلاتی چون گرانی یا کرونا بگذارند.
ایرانیان از سال‌های دور این عادت را دارند که در جشن و آیین‌های دینی و ملی مثل نوروز یا شب یلدا آجیل می‌خورند که در میان زرتشتیان این آجیل با نام «لورک» شناخته می‌شود. لورک شامل هفت نوع خوراکی مثل هفت نوع خشکبار یا هفت نوع سبزی است. بنا به گفته پیام سلطانی پژوهشگرحوزه فرهنگ‌های باستانی، ریشه خوردن «آجیل» در شب چهارشنبه‌سوری، یلدا و نوروز به دین زرتشتی و سلسله مراتب خدایان و انجمن هفت‌گانه اَمشاسْپَنْدان در این دین برمی‌گردد.
نکته پراهمیت آن است که هریک از این خدایان در جهان‌های مادی و معنوی نماینده عنصر و پدیده خاصی هستند. اولین و بالاترین خدا و امشاسپند در دین زرتشتی، «اهورامزدا»است که به عنوان آفریننده همه جهان شناخته می‌شود. اهورامزدا در عالم مادی، نماد «انسان» و در عالم مینوی نماد «خرد» است.
بعد از اهورامزدا، شش امشاسپند دیگر داریم. دومین اَمشاسْپَنْد دین زرتشت، «بهمن» نام دارد که در جهان مادی، نماد «حیوانات سودمند» و در جهان معنوی، نماد «اندیشه نیک» است. همچنین سومین امشاسپند، «اردیبهشت»، در عالم مادی نماد «آتش» و در جهان انتزاعی نماد «راستی» است. «شهریور» چهارمین امشاسپند دین زرتشتی، در جهان مادی نماد «فلز» و در عالم مینوی نماد «تحقق شهریاری اهورایی یا آرمان‌شهری» است.
«سپندارمذ» یا «اسفند» که خدای زن است به عنوان پنجمین امشاسپند، در دنیای خاکی نماد «زمین» و در عالم معنوی نماد «خوبی و بخشندگی» است. «امرداد» دیگر امشاسپند زرتشتیان، در جهان مادی نماد «گیاهان» و در عالم مینوی نماد «بی‌مرگی» است. آخرین امشاسپند «خرداد» است که در جهان مادی نماد عنصر «آب» و در عالم معنوی نماد «کمال» تلقی می‌شود.
با توجه به این توصیفات، عدد «هفت» تقدسش را از انجمن هفت‌گانه امشاسپندان یا خدایان ایران باستان گرفته و بدین ترتیب عدد هفت وارد خوراکی‌های آیینی ایرانیان نیز شده و آجیل لورک از همین خدایان هفت‌گانه ایرانیان باستان ریشه گرفته است. در حال حاضر هم زرتشتی‌ها آجیلی دارند که از مغز هفت خشکبار تشکیل شده که در جشن‌ها از آن استفاده می‌کنند.
با اینکه امروزه لورک در بین ایرانیان امروز چندان شناخته شده نیست و بحث هفت‌گانه بودن آجیل‌ها چندان مطرح نیست اما سنت آجیل‌خوری به قوت خود باقی است و در آیین‌های مختلف به‌ویژه نوروز، پای ثابت دورهمی‌ها و میهمانی‌هاست. گرچه در سال‌های اخیر به دلیل شرایط نابسامان اقتصادی در ایران، آجیل به یک کالای نسبتاً لوکس تبدیل شده و کاهش توان خرید مردم، امکان تهیه آجیل را برای تعدادی از خانواده‌ها به یک رویای دست نیافتنی تبدیل کرده است.
در پی همین وضعیت اقتصادی، در نوروز سال گذشته کمپینی برای تحریم خرید آجیل در کشور راه افتاد و برخی خانواده‌ها برای ابراز اعتراض خود نسبت به قیمت آجیل، از خرید آن خودداری کردند. در نوروز امسال هم به دلیل شیوع ویروس کرونا، عده‌ای برای جلوگیری از ابتلا به آن، قید آجیل شب عید را زدند. هر چند که با توجه به قیمت‌ها، برای تعدادی هم توفیق اجباری شد که از فکر خرید آجیل منصرف شوند.
با این اوصاف، متخصصان اظهار کرده‌اند که گرچه آجیل در حرارت بالا فرآوری می‌شود اما برای آلوده نبودن آجیل‌های موجود در بازار، هیچ تضمینی وجود ندارد و در هر صورت، مردم باید احتیاط‌های ضروری را در این زمینه انجام دهند؛ به امید روزی که فرهنگ‌های سنتی ما از هر گزند و تهدیدی در امان باشند.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
