اشرف بروجردی در افتتاح «گنجینه اسناد وکیل الرعایا» که به اسناد تاریخی حاج سیدعلی تاجر وکیل الرعایای بیرمی و از مشاهیر این شهر اختصاص دارد، گفت: «حافظه ملی در خانه هر ایرانی» که شعار کتابخانه ملی است از خلال همین اسناد و مدارکی که جنبه سندی دارد به دست می‌آید و حفظ اسناد پاسداری از حافظه ایرانی است.
به گزارش ایسنا، مراسم افتتاح این گنجینه در مرکز اسناد و مطالعات راهبردی امامزاده شاه زندو (ع) در شهر بیرم استان فارس با حضور اشرف بروجردی، رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، کوروش کمالی سروستانی، مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس، و فروغ پارسا، مدیر پژوهشکده مطالعات قرآنی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، همراه بود.
خودمان باید سازنده فرهنگ باشیم
اشرف بروجردی، رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران و مشاور رییس‌جمهور، در این رویداد گفت: تعلق خاطر به سرزمین و تعلق خاطر به فرهنگ و تاریخ به ما یادآوری می‌کند که تسلط بیگانگان بر تاریخ و فرهنگ اصیل ایرانی قابل پذیرش نیست و نسل جوان با مطالعه این اسناد تاریخی باید به این نکته توجه داشته باشند که خودشان سازنده فرهنگ سرزمین‌شان باشند.
بروجردی افزود: مردم نباید اصالت و تاریخ گذشته را فراموش کنند و بر همه ما واجب است که در این عصر سازنده این فرهنگ اصیل و ماندگار ایرانی اسلامی باشیم.
به گفته مشاور رییس‌جمهور، اثبات و حفظ هویت فرهنگی بر مبنای همین تعلق خاطر سرزمینی است که نیازمند علم‌آموزی و دانش‌اندوزی است.
او ادامه داد: جوانان باید خودشان را به زینت علم مزین کنند همان چیزی که به تعبیر روایی، «العلمُ سلطان» است.
بروجردی سپس به اهمیت علم‌آموزی به عنوان یک امر مقدس در متون دینی اشاره کرد و گفت: هدایت و رشد یک جامعه با دانش و علم و دوری از جهل و خرافه محقق می‌شود.
«حافظه ملی» چگونه ساخته می‌شود؟
رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران با اشاره به راه‌اندازی گنجینه اسناد وکیل الرعایا گفت: مهم‌تر از قدمت و دیرینه فرهنگی و باستانی، حفظ و نگهداری و انتقال میراث تاریخی است که جا دارد از عزیزانی که در این خطه، اسناد ماندگار این سرزمین را حفظ و نگهداری کردند تشکر کنم. همت دوستداران فرهنگی در این مجموعه اسنادی موجب شده است که انتقال میراث فرهنگی مانند یک چراغ راه برای نسل‌های آینده را شاهد باشیم.
بروجردی گفت: «حافظه ملی در خانه هر ایرانی» که شعار کتابخانه ملی است از خلال همین اسناد و مدارکی که جنبه سندی دارد به دست می‌آید و حفظ اسناد پاسداری از حافظه ایرانی است.
او با اشاره به اهمیت فرهنگ گفت: اعتقادم بر این است که فرهنگ مهم‌ترین نقش را در ارتباط میان ملت‌ها دارد و بر همین اساس دیپلماسی فرهنگی از ارزش بالایی برخوردار است.
بازشناسی ریشه‌ها از دل اسناد تاریخی
کوروش کمالی سروستانی، مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس هم در این رویداد گفت: تاریخ کهن شهر بیرم با نام «امامزاده شاه‌زندو» پیوندی ناگسستنی دارد. در «تذکره شاه‌زندو» که مهم‌ترین منبع روایت زندگی و لشکرکشی‌های «سلطان عفیف‌الدین موسی» معروف به شاه‌زندو است و در قرن پنجم به زبان عربی نگاشته شده و در قرن هفتم توسط «عابدشاه زندو» از نوادگان سیدعفیف‌الدین به‌نظم فارسی درآمده است، سیدعفیف‌الدین ملقب به شاه‌زندو از نوادگان امام موسی کاظم(ع) است و اینک نیز بیشتر بیرمیان خود را از نوادگان او می‌دانند. وفات او در سال ۴۳۲ هـ. ق در بیرم گزارش شده است و اینک ۱۰۱۰ سال پس از مرگ او نوادگانش مرکز اسناد و مطالعات راهبردی شاه‌زندو را به نیکی بنیاد گذاشته‌اند. جناب سیدحسن زندوی با سخاوت و درایت به همراه پژوهشگران جوان دکتر سیداحمد عسکری و حسین خادم طرحی نو درمی‌افکنند که با برنامه‌ریزی مناسب می‌تواند محور توسعه فرهنگی بیرم شود.
کوروش کمالی با بیان این‌که شهر بیرم ریشه در تاریخ این سرزمین دارد، افزود: از آن زمان که این ناحیه بزرگ را «ایراهستان» می‌نامیدند و تا قرن هفتم که آن را لارستان خواندند، این منطقه نقشی بی‌بدیل در تاریخ جنوب ایران داشته است و بزرگانی چون مشرف‌الدین ابن شاه‌حسین بیرمی صاحب کتاب «مرصادالاطبا»، عابدشاه بیرمی شاعر و صاحب «تذکره شاه‌زندو»، سیدمصطفی موسوی بیرمی معروف به «صدرالملک» مستوفی دیوان و نایب‌التولیه آستان قدس رضوی و… بسیاری دیگر از این دیار برخاسته‌اند. یکی دیگر از شخصیت‌های ادبی و مذهبی این دیار صحبت بیرمی معروف به صحبت لاری است که دیوان اشعارش مشهور است و سروه‌ای در ستایش بیرم دارد.
توجه به تاریخ محلی و نسبت آن با تاریخ ملی
او درباره حاج سیدعلی تاجر بیرمی و خاندانش، گفت: حکم وکیل‌الرعایایی در ایالت فارس از دوران ناصرالدین شاه قاجار به خاندان سیدعلی تاجر بیرمی اعطا می‌شود. نخست پدرش سیدباقر سپس سیدعلی تاجر بیرمی و پس از پسرانش سیدفرج‌الله، سیدسلیمان و سیدمحمدباقر همگی لقب وکیل‌الرعایا داشته‌اند. تجارت آنان در شهر بیرم و منطقه لارستان، جهرم، شیراز و تهران جریان داشته است و با هند نیز مراوداتی داشته‌اند. گشایش گنجینه اسناد سیدعلی تاجر بیرمی نشان‌دهنده توجه پژوهشگران بیرمی به تدوین تاریخ محلی است.
مدیر دانشنامه فارس افزود: تاریخ محلی در کنار سایر گونه‌های تاریخ‌نگاری یکی از زمینه‌هایی است که مورخان ایرانی آن را به شایستگی آزموده‌اند. این سنت از سده سوم تا دوره معاصر تداوم داشته است و جایگاه ویژه‌ای در رویکرد زیست‌بوم نگارانه به تاریخ دارد. مهم‌ترین ویژگی تاریخ محلی، پیوند آن با عرصه جغرافیایی مشخص است. آن‌چه به تاریخ محلی معنا می‌بخشد نسبتِ آن با تاریخ ملی است؛ بنابراین باید در همه حال شناخت تاریخ محلی را ذیل تاریخ ملی در نظر گرفت.
او ادامه داد: تاریخ دانشی است که باب تعقل و اعتدال را می‌گشاید، به نقد عمق می‌بخشد و به ایجاد تفاهم انسان‌ها مدد می‌رساند و انسان را به شناخت حقیقت رهنمون می‌شود. تاریخ‌پژوهی، افزون بر گردآوریِ سندها و مدرک‌های تاریخی، شیوه بازیافت داده‌ها و ارتقای آن‌ها به یافته‌ها است. مهارت اصلی مورخ را توانایی کشف آن‌چه بوده از روی آن‌چه هست می‌دانند و از این‌رو اسناد جایگاه والایی در پژوهش‌های تاریخی دارند. سند به عنوان داده تاریخی، سنگ بنای پژوهش است. افزون بر جمع‌آوری، حفظ و استفاده از اسناد، گروه‌بندیِ شکلی و محتوایی آن‌هاست که پیش‌نیاز بررسی اسناد تاریخی و کاربست درست آن‌ها در پژوهش‌های تاریخی محسوب می‌شود.
از تاریخ محلی تا جغرافیای تاریخی
کمالی با اشاره به جایگاه «مدل» در بررسی تاریخی گفت: مدل ابزاری است که پژوهشگر با برخورداری از آن، می‌تواند از اسناد معتبر به درستی بهره بگیرد. گروه‌های محلی‌نگر و محلی‌نگار لازم است نگرش‌های محلی را در قالب و مسیر نگرش ملی تعریف و تبیین کنند. با این نگاه این حلقه محکم به زنجیره مستحکم اطلاع‌یابی متصل می‌شود و با هم‌افزایی و خرد جمعی پژوهشگران توسعه می‌یابد. «آرشیو ملی» به‌منزله حافظه ملی، ارائه‌دهنده مدل علمی و رسمی پیاده‌سازی این داده‌ها و عالی‌ترین جایگاه برای انتقال یکدست این اطلاعات تاریخی است. تاریخ محلی، تاریخ را در جغرافیا به تماشا می‌نشیند و این هم‌نشینی و هم‌پیوندی مرز دیگری را نیز به روی تاریخ محلی می‌گشاید: جغرافیای تاریخی.
او افزود: مجموعه پژوهش‌های انجام‌شده در مورد بیرم نشانگر کوشش پژوهشگران این دیار برای بازشناسی ریشه‌ها و هویت‌های مردمان این دیار است و گنجینه متنوع و ارزشمند خاندان حاج سیدعلی تاجر بیرمی گواهی است بر این مدعا. اسناد این خاندان از منظرهای سیاسی، اجتماعی، تجاری، دینی، اخلاقی، هنری و ادبی شایسته تحقیق و تحلیل و بررسی است.
نمایش تاریخ فرهنگی در اسناد تاجر بیرمی
فروغ پارسا، رییس پژوهشکده مطالعات قرآنی و رییس انجمن علمی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی، نیز در این رویداد گفت: موزه‌های اسناد در همه نقاط دنیا مورد اهمیت است؛ مرکز اسناد محلی برای نمایش تاریخ فرهنگی هر سرزمین و بازتاب فرهنگ هر ملت است.
فروغ پارسا با ذکر اهمیت اسناد تاریخی خاطرنشان کرد: طبق اسناد تاریخی، دو طبقه بازرگانان و روحانیون در تحولات تاریخی در کنار هم بوده‌اند؛ قیام سیدجمال الدین اسدآبادی با شعار بازگشت به قرآن موجب یک تحول در کشور شد و نشان داد که آموزه‌های قرآن کریم با علم‌آموزی مغایرت ندارد بلکه رهیافت سیدجمال تأکید بر آن داشت که آموزه‌های اسلام ما را به مبارزه با استعمار و استکبار تشویق می‌کند.
او در ادامه به آرمان‌های آزادی‌خواهی، ظلم‌ستیزی و نوسازی این دو طبقه تاثیرگذار اجتماعی اشاره کرد و افزود: مکان فعلی یعنی گنجینه اسناد حاج سیدعلی تاجر بیرمی معروف به وکیل الرعایا یک شاهد و گواه زنده تاریخی است که چگونه یک شخصیت بازرگان تاریخی موفق به تحول و نوسازی در مناطقی از کشور شده است.
گنجینه اسناد وکیل الرعایای بیرمی در محل مرکز اسناد و مطالعات راهبردی حضرت شاه زندو (ع) در بیرم افتتاح شده است؛ شهر بیرم لارستان در جنوب استان فارس قرار دارد.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
