«کابوس نیمه‌شب دوم تیر ماه ۱۲۸۷ باغشاه، برای خفتگان خندق پشت دروازه باغشاه که حالا حیاطی شده وسط تهران افسارگسیخته، تمام نشده است»
این داستان تمام نشدنی بعد از مدت‌ها بار دیگر به چشم آمده آن‌هم وقتی حرف و حدیث‌ها برای تبدیل خانه‌ای که به قبرستان ملک المتکلمین و صوراسرافیل تبدیل شده بود، به پارکینگ قوت گرفت، هر چند، ساعاتی بعد رییس سازمان زیباسازی آن را به طور کامل تکذیب کرد.
به گزارش ایسنا، به جای همه حرف‌ها و داستان‌هایی که در طول یکی دو سال گذشته از آغاز مرمت‌ها در این محوطه که درست چسبیده به بیمارستان لقمان قرار دارد، از زبان متولیان شهری و حتی ناظر میراث فرهنگی در این پروژه مطرح شده بود، اما دیده‌های این روزها از مقبره شهدای مشروطه در خیابان کمالی، خیابان مخصوص، بن‌بست شهید سیدمحمد ابراهیمی، چسبیده به یکی از ورودی‌های بیمارستان لقمان جور دیگری است. منظره‌ی نخست این فکر را به ذهن می‌اندازد که قرار است کابوسی همیشگی بر سر این قبرها، به جای وعده و وعیدهایی که تا امروز مطرح می‌شدند، آوار شوند.
نخستین خبرهای منتشر شده حدود هفت سال قبل از وضعیت نامناسب «قبور شهدای مشروطه» خبر می‌دادند، اما راه به جایی نبردند تا یک سال بعد «وضعیت آرامگاه از نامناسب به ویرانه رسید» و به مرور چیزی از ۶ قبر قرار گرفته در خانه‌ی سرایداری چسبیده به بیمارستان لقمان به جز تلی از خاک وجود نداشت، ان‌ها با روی گشاده با خبرنگاران رو دررو می‌شدند تا شاید دردشان به درمانی برسد، اما این روزها نه تنها خانه‌شان به طور کامل از بین رفته، بلکه از ۶ قبر قدیمی در این نقطه، یکی سنگ قبری شکسته باقی مانده، یکی سنگ قبری نو شده و دیگری با آجرهای قدیمی خانه که روی بخشی از آن تلنبار شده‌اند، همنوا شده است.
دیدنِ قبرهای باقی مانده از این آرامگاه متفاوت‌تر از گذشته است، حالا بن بست رو به بیمارستان را که درِ کناری‌اش به محوطه آرامگاهی شهدای مشروطه و دو روزنامه‌نگار می‌رسید بسته شده و کارگاهی دایر است، تنها راه باقی مانده به فضای بیمارستان ختم می‌شود، درست رو به روی اورژانس بیمارستان لقمان، جایی که بنر آبی رنگ با طرح اسلیمی بیمارستان را از آرامگاه جدا می‌کند.
اما پشت بنر فضا کاملا متفاوت است، دیواره‌ی اولیه خانه که فرو ریخته و مرمت‌گران چیزی شبیه به اتاقک جای اتاق قبلی که دو قبر در زیرزمین داشت را نوسازی کرده‌اند، دیگر نه از خانه سرایدار چیزی باقی است و نه دل نگرانی‌ها برای ریزشِ ستون‌های اوار شده بر سر قبرهای باقی مانده.
اما همین بستن راه به ورودی خانه و متوقف شدن کارها که به نظر می‌رسد مدتی از آن می‌گذرد دل‌نگرانی به همراه دارد.
آرامگاه «صوراسرافیل»، «ملک‌المتکلمین» و برادر او و یک نفر از یاران این دو روزنامه‌نگار و شهید مشروطه، در حیاط خانه و مهدی ملک‌زاده فرزند ملک‌المتکلمین و همسرش خدیجه‌سلطان در زیرزمین خانه قرار گرفته بودند.
در گذشته می‌گفتند این خانه قبل‌ترها بزرگتر بوده، اما در سال‌های پیش، بیمارستان لقمان با تصرف بخش‌هایی از آن، اقدام به ساخت‌وساز در اطراف خانه کرده و اکنون فقط مساحتی حدود ۵۰ متر به‌عنوان آرامگاه این پنج نفر باقی مانده است و حالا مشخص نیست چقدر از همان مساحت هم باقی می‌ماند.
حدود سال ۱۳۸۳ یکی از کارشناسان سازمان میراث فرهنگی با دیدن خانه و قبرهای قرار گرفته در آن، اقدام به بررسی و ثبت این خانه در فهرست آثار ملی کرد. پس از آن، چندبار برای بررسی شرایط از سوی سازمان میراث فرهنگی به این خانه آمدند و قول‌هایی برای بازسازی و مرمت قبرها دادند.۱۴ سال بعد از آن یعنی حدود سال ۱۳۹۷ شهرداری خانه را تملک کرد و بالاخره شورای شهر و سازمان زیباسازی خبرهایی از روشن کردن آینده این آرامگاه دادند.
اما متولیان شهری در طول این مدت تا دست‌کم همین امسال هم اما و اگرهایی برای درخواست‌های تهیه‌ی گزارش که خبرنگاران ایسنا از روند مرمت بنا داشتند و این روزها دیده‌های جدید از این آرامگاه باز هم دل نگرانی‌ها را بیشتر کرده است.
فرزانه ابراهیم‌زاده – پژوهشگر تهران و دانش‌آموخته تاریخ – که در طول دست‌کم یک سال گذشته نخستین کسی بود که به محل دفن شهدای مشروطه رفته و وضعیت آن را نابسامان‌تر از قول و قرارها دیده، در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: «دیوار محل دفن صوراسرافیل و ملک‌المتکلمین خراب شده است. شنیده بودم قرار است به زودی این مکان که قبرها در آن قرار دارد به پارکینگ بیمارستان لقمان‌الدوله تبدیل شود، باور کردنی نبود؛ سرانجام به چشم خودم آن پرده آبی‌رنگ پلاستیکی را درست جلوی اورژانس بیمارستان لقمان و حجم مصالح ساختمانی رها شده پشت آن را دیدم، اما نشانی از این اطلاع نداشت.
مشخص است که کابوس نیمه‌شب دوم تیر ماه ۱۲۸۷ باغشاه برای خفتگان خندق پشت دروازه باغشاه که حالا حیاطی شده وسط تهران افسارگسیخته، تمام نشده است.
آرامگاه باقی مانده از شهدای مشروطه و کودتای محمدعلی‌شاهی و خانواده ملک‌زاده، بعد از ۱۱۲ سال و پنج ماه و ۲۰ روز از آن شب تاریک یوم‌التوپ، مانند همه این سالها حال خوبی ندارد.»
او با اشاره به بسته شدن راه دسترسی به آرامگاه از سمت خیابان مخصوص کوچه ابراهیمی که برای ایجاد بخش جدید بیمارستان کاملا بسته شده است، ادامه می‌دهد: در حال حاضر دو طرف ورودی به آرامگاه بسته شده و تنها راه ورود از فضای داخل بیمارستان است. آن‌هم در شرایطی که اصلا این آرامگاه در داخل محوطه بیمارستان نبود. در واقع یک کوچه بین بیمارستان و آرامگاه به طور کامل از بین رفته است.
وی همچنین به توضیحات ضرغامی – رییس سازمان زیباسازی شهر تهران – و نجمی – نماینده خانواده ملک‌زاده – درباره‌ی وضعیت این محوطه و برنامه‌هایی که برای آن دارند، اشاره می‌کند و می‌گوید: به گفته آقای ضرغامی، «مسوولیت بازسازی آرامگاه را سازمان زیباسازی با مشارکت شهرداری منطقه ۱۱ انجام می‌دهند و نماینده دکتر شیرین بیانی از خانواده ملک‌زاده نیز در این بازسازی، این دستگاه متولی را همراهی می‌کنند.
در چند ماه گذشته خانه قدیمی که در بخش جنوبی آرامگاه بوده خریداری شده و قرار است به این مجموعه اضافه شود. این بنا راه دسترسی تازه‌ای برای مجموعه ارامگاهی باز می‌گذارد، علاوه بر این‌که راه کوچه ابراهیمی هم باز خواهد شد و بسته نمی‌ماند.
از سوی، در صحبت‌هایی با بیمارستان لقمان، سازمان زیباسازی به نتایج خوبی رسیده و قرار نیست پارکینگ بیمارستان در این جا ساخته شود و به جای دیگری منتقل خواهد شد و به زودی فضای آرامگاه از فضای بیمارستان تفکیک می‌شود.»
او با بیان این‌که از چند ماه گذشته این پروژه به چند دلیل از جمله ماجراهای حقوقی و در ادامه کرونا تعطیل شده، می‌گوید: بر اساس توضیحات متولیان طرح، طرح آرامگاه هم باید تکمیل شود که آن نیز به زودی نهایی می‌شود، در واقع شهرداری قولِ تکمیل این فضا را داده است.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
