نخستین‌بار نیست که حادثه‌ای لرزه بر تن قفسه‌های کتاب می‌دواند و سرنوشت کتاب‌هایی را که میراث تاریخ و فرهنگ هستند زیر خاک و آوار می‌برد؛ کتابخانه‌ها و کتابفروشی‌های تخریب‌شده بیروت بار دیگر یادآور از بین رفتن کتاب‌ها، از حمله‌های مختلف به ایران گرفته تا شورش در چین، حمله داعش در موصل و حمله سربازان ارتش جمهوری صرب بوسنی هستند.
به گزارش ایسنا، حدود یک هفته از انفجاری که آسمان بیروت را هم مانند صورت کودکان سوخته و مردم زخمی سرخ کرد، می‌گذرد. در ظاهر دیگر نه صدای انفجاری به گوش می‌رسد و نه لرزه‌ای بر تن مردم بندر بیروت حس می‌شود؛ انفجار تمام شد اما روایت خانه‌های فروریخته و بیروتِ سوخته در انفجار تازه آغاز شده است.
پس از عکس‌هایی که از اشک‌های کودکان، جراحت تن مردان و زنان، شیشه‌های شکسته، سقف‌های فروریخته و … منتشر شدند، حالا چند عکس از یک کتابخانه تخریب‌شده بر اثر انفجار بیروت منتشر شده است.
در جریان حوادث مختلفی که در طول تاریخ منجر به تخریب شهرها یا روستاها شده است معمولا کمتر توجهی به کتابخانه‌ها و کتابفروشی‌ها می‌شود. ممکن است تخریب مکان‌های تاریخی، هنری و … پس از یک حادثه تیتر رسانه‌ها شود و عکس‌هایی از آن در فضای مجازی دست به دست شود اما همانند کتابخانه‌های بیروت، معمولا کتابخانه‌های دیگر هم بی‌صدا فرومی‌ریزند و انگار فریادشان برای کمک‌خواهی چندان به گوش کسی نمی‌رسد!
کتابخانه‌های بیروت به کمک شما احتیاج دارند
یکی از کاربران فضای مجازی در پی انفجار بیروت، از آسیب دیدن سه کتابخانه عمومی در این شهر که توسط سازمان غیرانتفاعی “Assabil” اداره می‌شدند خبر داده و در بخشی از پیام خود نوشته است که «همه آسیب دیده و به کمک شما احتیارج دارند، لطفا ریتوییت کنید!»
بنا بر پیام این کاربر و عکس‌های منتشرشده، کتابخانه‌های “Bachoura”، “Monnot” و “Geitawi” سه کتابخانه عمومی تخریب‌شده در پی انفجار بیروت هستند.
یک کتابفروشی به نام “Halabi” نیز در صفحه خود از تخریب این سه کتابخانه نوشته و خواسته است کسانی که می‌خواهند به پاکسازی این‌ها کمک کنند به کتابخانه “Al Bashoura” مراجعه کنند.
کتابفروشی‌هایی که در انفجار بیروت تخریب شدند
“Aaliya’s Books”، کتابفروشی‌ای که از انفجار بیروت صدمه دیده با انتشار عکس‌هایی از فضای این کتابفروشی نوشته است همانند نیمی از شهر بیروت آن‌ها هم تخریب شده‌اند، اما آن‌ها معتقدند که این‌ها فقط آجر، ملات، شیشه‌خرده و … است و گوهر واقعی این کتابفروشی این مادیات نیست بلکه مشتریانی هستند که به آن مراجعه می‌کنند.
مسئولان این کتابفروشی ضمن ابراز همدردی با مردم، می‌گویند این مکان را بازسازی می‌کنند و امیدوارند جامعه بیروت این سختی را پشت سر بگذارد و “Aaliya” نیز دوباره باز شود.
کتابفروشی “Aaliya” کار بازسازی خود را آغاز کرده است.
پی انفجار بیروت تخریب شده است
از دیگر مکان‌هایی که مورد صدمه شدید انفجار بیروت قرار گرفته، کتابفروشی “Manara” است که از اقشار آسیب‌پذیر همه مناطق پشتیبانی می‌کرده است.
ورک‌شاپ کافه لندن نیز در پی انفجار بیروت از تخریب فروشگاه کتاب “Paper cup Store” در فاصله دوکیلومتری از بندر بیروت خبر داده و نوشته است که فروشگاه و کافه آن‌ها به شدت آسیب دیده است.
سرنوشت سرخ و سیاه کتاب‌ها
در طول تاریخ کتابخانه‌های بسیاری عمدا و یا سهوا نابود یا متحمل خسارت‌های شدیدی شده‌اند. گاهی اوقات هم کتابخانه‌ها به عنوان روشی برای از بین‌بردن فرهنگ یک ملت یا جامعه تخریب شده‌اند.
نمونه‌های بسیاری از تخریب و آتش‌سوزی کتابخانه‌ها در طول تاریخ وجود دارد که برخی از آن‌ها علاوه بر نابودی و آتش زدن کتاب‌ها و کتابخانه‌ها در ایران – که خود آن بحثی جدا می‌طلبد -، نابودی کتابخانه اسکندریه مصر، ویرانی کتابخانه «نالاندا» در هند، و آتش‌سوزی اتفاقی کتابخانه «دوشس آنا امالیا» در وایمار هستند. البته در این بین وقایعی مثل کتاب‌سوزی از جمله کتاب‌سوزی توسط نازی‌ها هم در طول تاریخ به چشم می‌خورد. آن‌ها کتاب‌هایی را که در تضاد با ایدئولوژی‌شان بود در آتش سوزاندند. کتاب‌سوزی حتی این اواخر هم پیش آمد و آتش زدن کتاب اصول طب هاریسون توسط یک نفر در ایران خبرساز شد. نابود کردن کتاب‌ها در شوروی سابق و بلوک شرق نیز از دیگر نمونه‌های تاریخی است.
کتابخانه اسکندریه که زمانی بزرگترین کتابخانه جهان باستان به شمار می‌رفت و خانه آثار برخی از بزرگترین فیلسوفان و نویسندگان روزگار باستان بود در شمال مصر قرار داشت. این کتابخانه در طول سال‌های مختلف هدف حمله قرار گرفت. گمان میرود این کتابخانه حدود دوهزار سال پیش و در جریان آتش‌سوزی مهیبی دچار صدمه‌های شدید و در اثر حملات رومیان در سال ۳۰۰ میلادی نابود شده باشد.
کتابخانه «دوشس آنا امالیا» واقع در آلمان که مجموعه ارزشمندی از اسناد تاریخی و ادبیات آلمان را در خود جای داده بود در سپتامبر سال ۲۰۰۴ در آتش سوخت. در جریان این حادثه حدود ۵۰ هزار کتاب نابود شد. حدود ۱۲۵۰۰ از این کتاب‌ها بی‌همتا و غیرقابل جایگزین محسوب می‌شدند؛ با این حال حدود ۲۸ هزار نسخه کتاب این کتابخانه سالم باقی ماندند. ده‌ها تابلو نقاشی تاریخی که در این کتابخانه نگهداری می‌شدند نیز دچار صدمه‌های شدیدی شدند.
کتابخانه «شیان‌یانگ» واقع در چین نیز در سال ۲۰۶ پیش از میلاد و در جریان شورشی علیه امپراتور وقت آن زمان و آتش‌سوزی کاخ سطلنتی از بین رفت.
کتابخانه دانشگاه موصل در عراق یکی از برترین کتابخانه‌های خاورمیانه به شمار می‌رفت و شامل بیش از یک میلیون کتاب، نسخه‌های تاریخی و نقشه‌های ارزشمند باستانی بود. دانشگاه موصل در سال ۱۹۶۷ تاسیس شد و کتابخانه این دانشگاه در اثر حمله داعش با خسارت‌های شدیدی مواجه شد. در دسامبر ۲۰۱۴، همزمان با ورود نیروهای عراقی به موصل، سربازان داعش این کتابخانه را به آتش کشیدند.
کتابخانه عمومی موصل در عراق نیز که در سال ۱۹۲۱ تاسیس شد، به عنوان نمادی از تولد عراق مدرن محسوب می‌شد. در بیست‌ودوم فوریه سال ۲۰۱۵ سربازان داعش این کتابخانه را هم به آتش کشیدند.
کتابخانه ملی بوسنی و هرزگوین واقع در «سارایوو» در جریان محاصره «سارایوو» در سال ۱۹۹۵ مورد حمله سربازان ارتش جمهوری صرب بوسنی قرار گرفت. در نتیجه این رویداد، بسیاری از اسناد و کتاب‌های این کتابخانه نابود شد.
تنها نگاه به بخشی از تاریخ، حکایتی سرخ و سیاه از سرنوشت کتابخانه‌های تخریب‌شده جهان در خود دارد؛ انفجار، آتش‌سوزی، جنگ و … در طی سال‌ها کتاب‌های بسیاری را بی‌خانه و ملت‌ها را از بخشی از فرهنگ‌شان محروم کرده است.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
