علیرضا اسماعیلی در نشست خبری همایش «فرش، سنت، هنر» چنین گفت: فرش دستباف عمومی‌ترین و مردمی‌ترین هنر ایرانی است.
او در این زمینه ادامه داد: فرش دستباف با بسیاری از هنرها، از معماری و شعر گرفته تا نقاشی و صنایع دستی، پیوند خورده و فرش ایرانی همواره همراه با آیین‌ها و سنت‌هایی ارزشمند است که شایسته حفظ و حراست هستند.
به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی فرهنگستان هنر، در این نشست علیرضا اسماعیلی، سرپرست فرهنگستان هنر؛ حسن بلخاری، رئیس گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی؛ تورج ژوله، دبیر علمی این همایش و شماری از اصحاب رسانه حضور داشتند.
در ابتدای این نشست علیرضا اسماعیلی، با گرامیداشت روز جهانی صنایع دستی و هفته صنایع‌دستی و تبریک به هنرمندان این عرصه سخن آغاز کرد و گفت: یکی از وظایف اصلی و اساسنامه‌ای فرهنگستان هنر، پیشنهاد سیاست‌گذاری برای حفظ و اشاعه هنرهای بومی و ملی است. با فعال‌شدن گروه‌های تخصصی فرهنگستان هنر، یکی از محوری‌ترین موضوعات مطرح در گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی، توجه ویژه به فرش دستباف و تدارک سلسله برنامه‌هایی برای شناخت هویت و جایگاه خاص آن در تاریخ، فرهنگ و هنر کشورمان است
او سپس به خاستگاه فرش در جهان پرداخت و عنوان کرد: همان‌طور که مستحضرید کشورمان یکی از خاستگاه‌های اصلی فرش دستباف در جهان است. این هنر فاخر و ظریف، از جنبه‌های گوناگون از جمله زیبایی‌شناسی، فرهنگی و اقتصادی حائز اهمیت و بررسی است. فرش دستباف، در مقام عمومی‌ترین و مردمی‌ترین هنر، با تنوع رنگ‌ها، طرح‌ها و نقش‌ها، جلوه‌گاهی از ذوق و ادراک زیبایی‌شناسی و فنون و مهارت هنرمند ایرانی در طول تاریخ بوده است.
تاروپود فرش با تاروپود زندگی مردم ما عجین شده و در گذشته کمتر خانه ایرانی را می‌توانستیم بیابیم که در آن فرش یافت نمی‌شد.
سرپرست فرهنگستان هنر سپس به فرهنگ فرش و نگاهی که در این باره وجود دارد پرداخت و گفت: در کشور ما فرش دستباف کالا و زیراندازی ساده نیست، بلکه یک فرهنگ به تمام معناست؛ فرهنگ تصویری، فرهنگ نوشتاری، فرهنگ اسطوره‌ای، فرهنگ نمادها و استعاره‌ها.
او در همین زمینه عنوان کرد: فرش دستباف سازگارترین هنر با محیط‌زیست است و دارای کمترین آلایندگی صنعتی است. فرش دستباف از نظر اقتصادی هم، اهمیت و جایگاهی ویژه دارد. در حال حاضر میلیون‌ها نفر به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در تولید و تجارت فرش مشغول فعالیت‌اند.
علیرضا اسماعیلی سپس به توانمندسازی کشور از طریق هنر فرش‌بافی پرداخت و ادامه داد: با این هنر می‌توان با کمترین هزینه بیشترین اشتغال را در سرتاسر کشور ایجاد کرد و این، مصداق بارز نگاه به توانایی‌های داخلی و اقتصاد مقاومتی در سال جهش تولید است. فرش دستباف پشتوانه مالی خانواده ایرانی بوده است.
او به تحصیلات تکمیلی در این حوزه اشاره کرد و گفت: خوشبختانه امروزه در بخش آموزش و تحصیلات دانشگاهی هم شمار فراوانی از جوانان ما در مقاطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد در رشته‌های مرتبط با فرش مشغول تحصیل‌اند که إن‌شاءالله این نسل جدیدِ تحصیل‌کرده بتواند با استفاده از اندوخته‌های گذشته، در ارائه طرح‌ها و نقش‌های جدید فرش، که همخوانی بیشتری با فرهنگ زندگی امروزی داشته باشد، کمک کند و باعث به‌روزشدن و رونق بیشتر این هنر فاخر شود.
سرپرست فرهنگستان هنر در پایان سخنان خود از گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی فرهنگستان هنر به سبب طرح موضوع و برگزاری همایش، همچنین حامیان این رویداد در بخش خصوصی، به سبب همراهی و حمایتشان تقدیر و تشکر کرد.
فرش بازتاب عرش و جهان مینویی است
حسن بلخاری، رئیس گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی فرهنگستان هنر، در ابتدای سخنان خود با گرامیداشت تقارن روز صنایع دستی و روز فرهنگ پهلوانی و زورخانه‌ای گفت: اگر در حوزه هنرهای اسلامی، خوش‌نویسی را، به دلیل نگارش قرآن کریم، اشرف هنرها بدانیم، در صنایع دستی ایران هم فرش، هنر اشرف و اتمّ است. فرش پازیریک بیانگر قدمت تاریخی و هنری ملت ایران است و حقیقتاً صنعت فرش، جایگاهی برجسته در فرهنگ هنری ما دارد.
او با اشاره به اهمیت فرش در ایران باستان، گفت: فرش نزد ایرانیان باستان جایگاهی مهم داشت؛ زیرا در ایران باستان جهان ناسوت، بازتابی از جهان لاهوت و ملکوت بوده است؛ به تعبیری دیگر جهان فرودین آیینه‌ای از جهان فرادین بوده است.
به گفته بلخاری، فرش بازتاب عرش و بازتاب جهان مینوی است، به همین دلیل ایرانیان باید آن را در خانه خود و زیر پای خود می‌دیده‌اند تا همواره به یاد جهان مینوی باشند؛ بنابراین اگر هنر یا صنعتی در کشوری حفظ می‌شود، به خاطر تلازم آن با زندگی مادی و ارجاع به زندگی اخروی است.
رئیس گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی فرهنگستان هنر گفت: در قرآن کریم ۳۳ واژه عُجمه (لفظی که از خارج زبان عربی آمده باشد) داریم؛ مثلاً کلمات «دین» یا «فردوس» از زبان فارسی به عربی راه یافته است. فردوس که معرب پردیس (پارادایس) است، باغ‌هایی بوده که کوروش ساخته بود و معنای بهشت دارد.
او گفت: «فرش» کلمه‌ای عربی است و در قرآن هم آمده و به معنای امر گستردنی است و انسان ایرانی زیر پای خود می‌گسترانیده است، اما اکنون از زمین به دیوار منتقل شده است.
او در ادامه سخنان خود خاطرنشان کرد: البته متأسفانه ظرف ۶۰ ـ۷۰ سال گذشته، سَروری و استادی‌مان را در صنعت فرش جهان از دست داده‌ایم. امیدواریم برپایی همایش‌هایی مانند «فرش، سنّت، هنر» در احیای این جایگاه بکوشد.
رئیس گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی فرهنگستان هنر در بخش پایانی سخنان خود به ارتباط ظهور ایده با هنرهای صناعی اشاره کرد و گفت که عبارت «صنایع دستی» ارتباطی با صنعت به معنای تکنولوژی ندارد.
بلخاری در پایان سخنانش ابراز امیدواری کرد حمایت دولت از فرش سنتی و دستباف موجب حضور بیشتر این هنر در خانه‌ها شود.
اولویت بررسی در این رویداد، مبانی نظری، چیستی و هستی‌شناختی فرش دستباف است
تورج ژوله، دبیر علمی رویداد «فرش، سنّت، هنر» هم در ابتدای سخنان خود گفت: در انتخاب عنوان این رویداد حساسیت‌های خاصی داشتیم و هدفمان این بود که مواردی که نیاز امروز هویت فرش دستباف ایران است، مورد توجه قرار گیرد. کارشناسان معتقدند هویت فرش دستباف ایرانی در گرو سنّت و هنر است.
او گفت: هدف اصلی ما این است که هویت فرش دستباف را با یادآوری بحث‌ها و ساختارش پررنگ کنیم؛ چون بخشی عظیم از اقتصاد هنر فرش ایرانی مدیون نگاه هنری و سنّت‌های آن است. به این موضوع در فراخوان رویداد نیز (در سه بخش علمی، نمایشگاهی، فیلم) توجه شده است.
ژوله ادامه داد: ما در دانش فرش چیزی حدود یک قرن از دنیای غرب عقبیم و آلمانی‌زبان‌ها در این زمینه پرچمدار بوده‌اند؛ البته در کشور ما هم حدود دو دهه است که نظام آموزشی ما به مقوله علمی فرش وارد شده است. الان هم حدود ۶ سال از طرح مقطع دکتری فرش در نظام آموزش عالی می‌گذرد.
دبیر رویداد «فرش، سنّت، هنر» اذعان کرد: جنس شناخت غربی‌ها از فرش مادی بوده است، اما ما در ایران و در این رویداد، به دنبال مبانی نظری، چیستی و هستی‌شناختی فرشیم.
ژوله گفت: تصویربافی ما که امروز با عنوان تابلوفرش شناخته می‌شود، موضوعی دیگر است که در این رویداد و در نمایشگاه گره‌بافت‌های سنتی و تصویری به آن پرداخته خواهد شد. در بخش سوم نیز همه فیلم‌هایی که در طی یک قرن اخیر با موضوع فرش تولید شده است، با نظارت علیرضا قاسم‌خان، دبیر علمی این بخش، نقد و بررسی خواهند شد.
او با اشاره به آمارهای مطرح در اشتغال‌زایی فرش ایران، خاطرنشان کرد: هیچ موردی که از این رویداد قرار است منتشر شود، ارتباطی به فرش ماشینی ندارد و آماری که پیرامون این موضوع مطرح شد، درباره فرش دستباف است و آمارهای غیررسمی بین ۵ تا ۸ میلیون نفر متغیر است.
او در پایان با اشاره به شیوع ویروس کرونا گفت: اگر امکان برگزاری رویداد «فرش، سنّت، هنر» به‌صورت حضوری نباشد، این رویداد به‌صورت مجازی برگزار خواهد شد.
این نشست خبری با پرسش شرکت‌کنندگان و پاسخ سخنرانان به کار خود پایان داد.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
