علی‌رغم آنکه شرکت‌های دانش‌بنیان همواره از تجاری‌سازی دستاوردهای فناورانه خود نگرانی‌هایی دارند، ولی با شیوع کرونا ویروس و درگیری کل جامعه با آن و متعاقبا برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، زمینه‌ای فراهم شد تا محصولات این شرکت‌ها به سرعت به مرحله تجاری‌سازی برسند، به گونه‌ای که در مدت ۴ ماه این شرکت‌ها توانستند نیازمندی‌های کشور را در حوزه‌هایی چون تجهیزات پزشکی، مواد اولیه دارویی و دارو، ملزومات پزشکی همچون ماسک، دستکش و انواع ماسک‌های چند لایه و نانویی مرتفع کنند، ضمن آنکه کیت‌های تشخیصی چندین شرکت نیز به خارج از کشور صادر شدند.
به گزارش ایسنا، با برداشتن نخستین گام برای مقابله با کرونا ویروس و و پیشگیری از آن اقدامات برای دستیابی به فناوری‌های مورد نیاز سرعت گرفت. فراخوانی منتشر شد و از شرکت‌های دانش‌بنیان، استارتاپ‌ها و فعالان زیست بوم فناوری و نوآوری خواسته شد تا همپای سایر نهادها و مردم، فناوری‌های مورد نیاز این حوزه را توسعه دهند و در این راستا شرکت‌های دانش‌بنیان تولیدکننده تجهیزات و لوازم پزشکی و آزمایشگاهی، تولیدکنندگان ماسک نانویی، ژل‌ها و محلول‌های ضد عفونی‌کننده، کیت‌های پزشکی و تشخیصی و تولیدکننده‌های داروهای مرتبط برای حضور در این فراخوان ملی دعوت شدند تا در صورت ارائه برنامه‌های خاص و طرح‌های نو از حمایت‌های معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری بهره‌مند شوند.
بر این اساس بیش از ۴۰۰ طرح و ایده ارسال شد و متعاقب آن از طرح‌های اولویت‌دار شرکت‌ها مشروط به کسب مجوز از سازمان غذا و دارو و انستیتو پاستور حمایت شد. لیست فناوری‌های مورد نیاز در پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری کرونا در حوزه‌های “کیت شناسایی”، “ماسک N۹۵ و سه لایه پرستاری”، “دستکش لاتکس طبی”، “محلول ضد عفونی کننده”، “تجهیزات ضد عفونی کننده فردی و محیطی تجهیزات آزمایشگاهی”، “دارو و مواد اولیه دارویی، واکسن، سامانه‌های دیجیتال در آموزش، تشخیص و ثبت بیماری” و “ونتیلاتور و اکسیژن ساز” بوده است.
بر این اساس ۹ شرکت تولیدکننده کیت تشخیص مولکولی از میان ۵۲ شرکت که نمونه ساخت داخل منجر به ورود به بازار داشتند، انتخاب و معرفی شدند، علاوه بر آن ۵ تولیدکننده ماسک نانو فیلتر از میان ۳۲ شرکت آماده برای افزایش تولید در تهران و شهرستان‌ها انتخاب شدند و این شرکت‌ها توانستند با تولید انبوه، محصولات خود را به بازار عرضه کنند.
انتخاب و معرفی ۷ تولیدکننده ضد عفونی کننده برای ایجاد و افزایش ظرفیت تولید، انتخاب و معرفی ۵ تولیدکننده دستکش لاتکس طبی برای افزایش ظرفیت تولید، معرفی ۲ شرکت تولیدکننده ونتیلاتور در تهران و مشهد به معاونت سرمایه‌گذاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری جهت دریافت تسهیلات افزایش ظرفیت تولید و عقد قرارداد فروش با هیات امنای ارزی از دیگر اقدامات حمایتی از شرکت‌های تجهیزات‌ساز در کشور در شرایط کرونایی بوده است.
از اسفندماه سال گذشته که شیوع کرونا ویروس در کشور، تایید و فراخوان‌های مرتبط با آن منتشر شد، توانمندی‌های کشور در حوزه‌های مختلف ساخت کیت، تجهیزات پزشکی و ملزومات پزشکی چون ماسک و دستکس ایجاد شدهکه به این شرح است:
توان تولید تجهیزات مهم پزشکی
دستگاه ونتیلاتور
ساخت دستگاه “ونتیلاتور” به عنوان مهمترین تجهیز در مبارزه با کرونا به همت دو شرکت دانش‌بنیان افزایش یافت، به گونه‌ای که روزانه ۳۵ عدد از این دستگاه در کشور تولید شد. این فعالیت موجب شد که مراکز درمانی و بیمارستان‌ها با کمبود دستگاه ونتیلاتور مواجه نشوند.
دستگاه ونتیلاتور دارای قسمت آنالیز پیشرفته تنفسی، اندازه‌گیری‌های مانور تنفسی و آلارم‌های بیمار بـه صـورت دیــداری و شنیداری است. این دستگاه برای افراد نوزاد تا بزرگسال قابل استفاده است و برای هر یک از گروه‌های نوزاد، اطفال و بزرگسال، مدهای مخصوص آن بازه سنی را به صورت خودکار اضافه می‌کند.
دستگاه “پالس‌اکسی‌متر”
دستگاه “پالس‌اکسی‌متر” یکی دیگر از دستاوردهایی بود که محققان کشور برای پایش وضعیت سلامت افراد و اندازه‌گیری میزان اکسیژن موجود در خون عرضه کردند. این تجهیز وسیله‌ای است که می‌تواند با کمک داده‌های دریافتی از انگشت فرد اطلاعات مفیدی چون ضربان قلب و درصد اکسیژن اشباع خون را ارائه کند.
ماشین بیهوشی
ماشین بیهوشی بـرای حفظ بیهوشی در هنگام عمل جراحی استفاده می‌شود. رایج‌ترین نوع دستگاه که در حال حاضر در سراسر دنیا در حال استفاده اسـت، دستگاه با جریان پیوسته است.
این دستگاه طراحی شده تا بتواند میزان ثابت و دقیقی از مخلوط گـازهـای طبی مانند اکسیژن یا دی‌نیتروژن را با میزان ثابتی از گازهای بیهوشی ترکیب کند و در نهایت با یک جریان و فشار ثابت به بیمار تحویل دهد.
از آنجا که استفاده از گازهای بیهوشی، کـاهـش تحرکات عـضـلات شکمی را به همراه دارد، باعث کاهش تعداد تنفس می‌شود و در نتیجه عملیات تنفس باید توسط ونتیلاتور یا آمبوبگ دستی صورت گـیـرد.
دستگاه‌های اکسیژن‌سازهای خانگی
این دستگاه به گونه‌ای ساخته شده که می‌تواند ۲۴ ساعت، هر روز هفته و حتی در چالش‌برانگیزترین محیط‌ها جوابگوی نیازهای افراد در خانه، بیمارستان یا کلینیک باشد.
دستگاه رادیوگرافی موبایل دیجیتال
سیستم‌های رادیوگرافی دیجیتال برای دستیابی به تصاویر اشعه ایکس با کیفیت بالا و مشاهده، چاپ و ذخیره‌سازی آنها از روش‌های متعددی استفاده می‌کنند. استفاده از دستگاه رادیوگرافی موبایل دیجیتال به عنوان گام اول تشخیص کرونا مورد تأیید مراجع علمی قرار گرفته است.
به دلیل هزینه بالای خرید و نگهداری دستگاه سی‌تی‌اسکن برای غربالگری تشخیصی بیمارانی که در اثر کرونا ریه‌های درگیر دارند، از این دستگاه استفاده می‌شود. همچنین در مواردی که بیمار توانایی رفتن به بخش رادیوگرافی یا سی‌تی‌اسکن را ندارد، می‌توان دستگاه را بالای سر بیمار برد و در کمتر از چند ثانیه عکس رادیوگرافی را روی مانیتور دستگاه مشاهده کرد.
تصاویر ثبت شده توسط این دستگاه قابل انتقال است. مهمترین برتری رادیوگرافی بر سی‌تی‌اسکن کاهش احتمال انتقال ویـروس در جریان روند انجام تصویربرداری اسـت.
نانودراپ
دستگاه نانودراپ یک طیف‌سنج اندازه‌گیری است که قابلیت اندازه‌گیری نمونه‌های خیلی کم و خیلی زیاد را دارد و نیــاز بــه رقیق‌سازی نمونه‌های غلیظ ندارد. این دستگاه مجهز به صفحه نمایش لمسی و کامپیوتر داخلی اســت و در تشخیص ویروس کرونا نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شکارچی تب
دستگاه شکارچی تب دوربین‌های حرارتی مبتنی بر پـردازنـده FPGA است که به عنوان سامانه بسیار دقیق اندازه‌گیری حرارت بدن برای غربالگری و شناسایی بیماران مبتلا به کرونا کاربرد دارد.
قابلیت شناسایی و اندازه‌گیری دمای ۳۰ چهره به صورت همزمان، امکان شناسایی بسیار سریع بیماران به صورت آنلاین در مدت کمتر از ۵۰۰ میلی‌ثانیه، دقت بالای اندازه‌گیری دما در حد یک دهم درجه سانتی‌گراد از قابلیت‌های این دستگاه به شمار می‌رود. این سیستم مجهز به دوربین اپتیکی و دوربین حرارتی به صورت Dual و دارای واحد کالیبراسون خارجی برای افزایش دقت اندازه‌گیری است.
تب‌سنج‌های دیجیتالی غیرتماسی و مادون قرمز
تب‌سنج مادون قرمز تولیدشده می‌تواند به سرعت و بـا دقـت بــالا، دمای سطح را اندازه‌گیری کند. از جمله ویژگی‌های این دستگاه می‌توان به مواردی چون “داشتن هشدار تصویری به رنگ قرمز، سبز و صورتی در صورت داشتن تب و دمای بالا” و “امکان ذخیره داده‌ها” اشاره کرد.
تولید کیت تشخیص کرونا
کیت تشخیص کرونا یکی از گلوگاه‌های کشور بود که خط تولید دو نوع کیت تشخیصی کرونا شامل کیت‌های مبتنی بر آنالیز PCR و کیت‌های سرولوژی در یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان با حضور سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رییس جمهوری رونمایی شد. کیت‌های مبتنی بر آنالیز PCR بر اساس آنالیز PCR عمل می‌کنند و این شرکت دانش‌بنیان توان تولید این نوع از کیت‌ها به میزان ۱۰۰ هزار عدد در هفته را دارد. کیت‌های سرولوژی نیز قابلیت تشخیص کرونا را دارند و ۲ میلیون کیت از این نوع در هفته به تولید می‌رسد.
کیت استخراج ویروسی RNA نیز به راحتی قابلیت استخراج اسید نوکلئیک از نمونه‌های سرم و پلاسما و بزاق را دارد. در این روش از مواد خطرناک مانند “فنل” و “کلروفرم” استفاده نمی‌شود. در این روش RNA ویروس به ستون سیلیکایی متصل می‌شود، در حالی که آلودگی‌ها از آن عبور می‌کنند.
کیت‌های تشخیص مولکولی ویروس نوع دیگری از کیت‌های تشخیصی کروناویروس است که با استفاده از ناحیه‌های ژنی مختلف ویروس اقدام به شناسایی ویروس می‌کند.
سامانه تشخیص سریع بیماری کرونا
سامانه تشخیص پنومونی (ذات‌الریه) کرونا از دیگر دستاوردهای محققان کشور است که از سوی محققان گروه آی مد دانشگاه صنعتی شریف و با همکاری اساتید برجسته هوش مصنوعی و علوم پزشکی کشور و با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری ارائه شد. این فناوری با استفاده از هوش مصنوعی روش جدیدی را برای تشخیص بیماری کرونا گسترش داد.
توسعه این سامانه هوشمند به عنوان دستیار متخصصان رادیولوژی، سرعت و دقت تشخیص بیماری را افزایش می‌دهد.
دستاوردهای پارک‌های علم و فناوری در حوزه کرونا
اقدامات انجام شده در سال‌های گذشته برای تقویت پارک‌ها و مراکز رشد در اکوسیستم نوآوری و فناوری توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری باعث توانمندی این مراکز شده، به طوری که همزمان با شیوع کرونا ویروس در کشور بیش از ۴۰۰ شرکت و واحد فناور عضو پارک‌های علم و فناوری در حوزه کرونا فعال شدند که حداقل ۶۰ درصد آنها اخیرا به این حوزه کاری وارد شدند.
فعال شدن شرکت‌ها و واحدها در تمامی عرصه‌های مربوط اعم از حوزه‌های مواد ضد عفونی، ماسک و البسه حفاظتی، تجهیزات بیمارستانی خاص، کیت‌ها و ابزارهای تشخیصی، مواد دارویی و نرم افزارهای تخصصی، تولید انواع دستگاه‌های مکانیزه و نیمه مکانیزه عفونت‌زدایی از محیط‌های جمعی و کاری بوده است و تولید بیش از یک میلیون ماسک در روز و تولید بیش از یک و نیم میلیون لیتر مواد ضد عفونی‌کننده و افزایش بیش از ۶ برابری تولید ونتیلاتورهای بیمارستانی و تولید ونتیلاتورهای شخصی و خانگی از جمله دستاوردهای این شرکت‌ها محسوب می‌شود.
برخی از محصولات عرضه شده از سوی شرکت‌های پارکی
| ردیف | عنوان محصول |
| ۱ | مواد ضدعفونی‌کننده دست، ژل و اسپری |
| ۲ | دوربین اندازه‌گیری دمای بدن فروسرخ |
| ۳ | دستگاه اتمایزر ضدعفونی‌کننده دست |
| ۴ | دستگاه اتمایزر ضدعفونی‌کننده محیط |
| ۵ | دستگاه‌های ضدعفونی‌کننده با اشعه UV جهت ضدعفونی وسایل شخصی |
| ۶ | دستگاه ژنراتور ازون با قابلیت ضدعفونی‌کنندگی بالا |
| ۷ | تولید ماسک سه‌لایه و کاپی و ۳ لایه بیمارستانی و N۹۵ و N۹۹ |
| ۸ | فیلترهای با گرید و راندمان بالا برای فیلتراسیون انواع ویروس برای بیمارستان‌ها و فرودگاه‌ها |
| ۹ | سامانه غربالگری هوشمند جایگزینی برای قرنطینه |
| ۱۰ | تولید کیت‌های تغلیظ ژنوم ویروس کرونا و تعیین اثربخشی ضدعفونی‌کننده‌های تولیدی |
| ۱۱ | کیت تشخیص مولکولی کووید-۱۹ |
| ۱۲ | تب‌سنج |
| ۱۳ | تولید دستگاه‌های ونتیلاتور |
| ۱۴ | لوله آزمایشگاه خون‌گیری جهت تست کرونا |
| ۱۵ | دستگاه پرتابل تولید اتانول ۸۰ درصد از انواع محصولات کشاورزی دارای قند یا نشاسته |
| ۱۶ | دستگاه تیوب پرکن تمام خودکار ژل‌های بهداشتی |
| ۱۷ | آسفالت سرد پلیمری با قابلیت خود تمیزشوندگی و تصفیه هوا |
| ۱۸ | دستگاه ویروس‌کش تابشی |
| ۱۹ | تولید دستگاه ردیاب رگ جهت تشخیص بیماران مبتلا به کرونا |
| ۲۰ | دستگاه اوزن ژنراتور O۳ جهت ضدعفونی هوا و آب با قدرت شست‌وشو و ازبین بردن ویروس جدید |
| ۲۱ | مواد ضدعفونی‌کننده گیاهی نانو |
| ۲۲ | تقویت‌کننده‌های سیستم ایمنی بدن شامل لاکتوکر، فمی لاکت، فمی لاکت توپالس، کیدی لاکت، روژویت |
| ۲۳ | مانیتورهای علائم حیاتی بیماران |
| ۲۴ | دستگاه امحای زباله بیمارستانی |
| ۲۵ | تست سلامت ریه (اسپیرومتر) |
| ۲۶ | شربت کالیک برای درمان بیماری‌هایی نظیر آنفلوآنزا و درمان کرونا |
| ۲۷ | طراحی همزمان ۳ عدد واکسن پپتیدی نوترکیب علیه Covid۱۹ |
| ۲۸ | دستگاه کاور حرارتی اتوماتیک کفش |
| ۲۹ | ضدعفونی هوایی معابر با استفاده از پهپاد جهت جلوگیری از شیوع ویروس کرونا |
| ۳۰ | تولید آنتی بیوتیک با قابلیت بالا برای درمان عفونت‌های ریوی |
| ۳۱ | پهپاد محلول پاش |
راه‌اندازی خطوط تولید ماسک
علاوه بر آن دانش‌بنیان‌ها خطوط تولید ماسک‌های نانویی را در کشور راه‌اندازی کردند، به گونه‌ای که زنجیره تولید روزانه این محصول تا ۶ برابر افزایش یافت. علاوه بر آن دو شرکت دانش‌بنیان دستگاه‌های تولید ماسک را تولید کردند و ۱۵ میلیون ماسک نانویی در کشور تولید شد.
در این حوزه تولید ماسک‌های سه‌لایه گاماتراپی شده در بیش از ۳ شرکت دانش‌بنیان اجرایی شد.
اجرای طرح ملی ردیابی ویروس کرونا در ایران
در پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری طرح ملی ردیابی ویروس کرونا در دو بخش راه‌اندازی آزمایشگاهی و ایجاد تیم بیوانفورماتیک انجام شده است. مراحل انجام عملی پروژه شامل مطالعات بیوانفورماتیک، طراحی پرایمر، ارزیابی میزان قرابت ژنتیکی، مطالعات آزمایشگاهی، برنامه‌ریزی جهت ایجاد جمع‌آوری داده های بالینی بوده است. همردیفی داده‌های ژنومی و ژنی جمع‌آوری شده در جهت ردیابی ویروس بر مبنای ژن کدکننده نوکلئوکپسید. داده حاصل در نرم‌افزار Nextstrain در پایگاه GISAID قابل دسترسی است که به طور مستمر مطالعات تکمیل می‌شود.
تولید دارو و انجام کارآزمایی‌های بالینی
کارآزمایی چهار درمان دارویی توأم با درمان استاندارد کووید- ۱۹ در بیماران بستری بخشی از یک کارآزمایی بزرگ بین‌المللی است که با همکاری سازمان جهانی بهداشت و منطبق بر دستورالعمل اجرای بین‌المللی آن در ایران انجام شد. در این کارآزمایی چهار داروی رمدسیویر (Remdesivir)، “لوپیناویر + ریتوناویر”، “کلروکین یا هیدروکسی کلروکین” و “لوپیناویر + ریتوناویر + اینترفرون بتا” مورد استفاده قرار گرفت.
این کارآزمایی در ۱۶ شهر در ۳۰ بیمارستان و با جمعیت ۲۵۰۰ نفر انجام شد.
علی‌رغم تلاش‌های صورت گرفته بر اساس اعلام مقام‌های مسؤول در کشور و همچنین سازمان بهداشت جهانی تاکنون هیچ دارویی برای درمان قطعی بیماران مبتلا به ویروس کرونا و کووید-۱۹ معرفی نشده است.
برخی از کارآزمایی‌های بالینی مصوب بر اساس کمیته اخلاق در پژوهش به این شرح است:
| ردیف | عنوان دارو |
| ۱ | ناپروکسن |
| ۲ | هیدروکسی کلروکین |
| ۳ | رمدیسیویر ( Remdesivir ) |
| ۴ | توسیلیزومب (Tocilizumab) |
| ۵ | اینترفرون بتا-۱ بی (β IFN-1b) |
| ۶ | فاوی‌پیراویر (ساخت دانشگاه شهید بهشتی) |
| ۷ | اتانرسپت |
| ۸ | متفورمین |
| ۹ | متیل‌پردنیزولون |
| ۱۰ | مینوسیکلین |
| ۱۱ | ایمونوگلوبولین تزریقی(IVIG) |
| ۱۲ | پرفنیدون |
| ۱۳ | فورموترول استنشاقی |
| ۱۴ | تری فلوپرازین |
| ۱۵ | آتورواستاتین |
| ۱۶ | رزوواستاتین |
| ۱۷ | فینگولیمود |
| ۱۸ | اکسی کدون |
| ۱۹ | دیمتیل فومارات |
| ۲۰ | برم هگزین هیدروکلراید |
| ۲۱ | اومیفنوویر (آربیدول) |
| ۲۲ | کلشی‌سین |
| ۲۳ | گلوکوکورتیکویید |
| ۲۴ | تیکوپالنین |
| ۲۵ | داروی آنتی ویروس ANIF1 |
| ۲۶ | سیتاگلیپتین |
| ۲۷ | سوفوسبوویر |
| ۲۸ | لوپیناویر/ریتوناویر |
| ۲۹ | آتازاناویر/ریتوناویر |
| ۳۰ | لوامیزول و اسپری فورموترول+ بودزوناید |
| ۳۱ | آزیترومایسین+پردنیزولون + ناپروکسن + فورمترول |
| ۳۲ | مهارکننده‌های سیستم رنین-آنژی وتانسین-آلدوسترون |
کارآزمایی‌های مداخلات داروهای گیاهی از دیگر اقدامات حوزه سلامت کشور است. کارآزمایی‌های انجام شده در این حوزه به این شرح است:
| ردیف | مداخلات طب مکمل |
| ۱ | سپتی مب (عصاره گیاهان کاسنی، نسترن و گزنه) |
| ۲ | نانومیسل‌های حاوی کورکومین (سیناکورکومین) |
| ۳ | کروستین |
| ۴ | کپسول عصاره شیرین بیان |
| ۵ | شربت آقطی (Sambucus nigira) |
| ۶ | عصاره آبی میوه “مورد” |
| ۷ | شربت اقحوان (بابونه گاو چشم) |
| ۸ | فرآورده طب ایرانی بر پایه “زنیان” |
| ۹ | دمنوش اندام هوایی گاوزبان ایران |
| ۱۰ | دمنوش گیاهی از گل ختمی و شیرین‌بیان |
| ۱۱ | داروی گیاهی آمله |
| ۱۲ | پودر قارچ “گانودرما” در تلفیق با متدهای طب سنتی ایرانی |
| ۱۳ | روغن ارده کنجد |
| ۱۴ | ترکیب گیاهی ایمفلونا |
| ۱۵ | رژیم درمانی ترکیبی شیرین‌بیان، پونه و گزنه |
| ۱۶ | داروهای گیاهی اکیناسه و زنجبیل |
| ۱۷ | دمنوش و قرص انار |
| ۱۸ | فرآورده سنتی جو و عناب و سپستان و صمغ عربی |
| ۱۹ | عصاره گریپ فروت |
دستیابی کشور به این حجم انبوهی از فناوری‌های مرتبط با مقابله با کرونا و پیشگیری از آن و انجام بی‌شمار پژوهش در این حوزه نشان می‌دهد که اگر دستگاه‌ها و نهادهای مرتبط به صورت یکپارچه سیاست‌گذاری کنند و از موازی‌کاری پرهیز کنند، قطعا محققان و شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند کشور را در جایگاه متعالی قرار دهند.
دستاوردهای این همسویی نهاد در نمایشگاهی به نام “جهش تولید و دستاوردهای فناورانه مقابله با کرونا” مبتلور شد و در آن ۱۵۰ شرکتی که توانستند در مدت کوتاه سه ماه نیازمندی‌های کشور را در حوزه‌های سلامت، پیشگیری و مقابله برطرف کنند، عرضه شده است.
این نمایشگاه از روز گذشته شنبه، ۲۴ خردادماه در محل نمایشگاه‌های بین‌المللی بدون بازدید عموم آغاز شده و تا فردا دوشنبه ۲۶ خرداد ماه ادامه دارد.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
