شعرهای مذهبی که تاثیر سوء دارند

این پژوهشگر و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با ایسنا درباره تاریخچه شعر فاطمی و این‌که به نظر می‌رسد کمتر به این نوع شعر پرداخته شده است، اظهار کرد: گفتن شعرهای آیینی به نظرم در جای یک غزل می‌نشیند؛ شما در غزل، عاشق انسان و یا عاشق خدا هستید. یعنی غزل در توصیف عاشقی شما به خدا یا انسان است. زمانی که یک شاعر شعرهایی درباره عاشورای حضرت امام حسین (ع) می‌سراید، یک غزل است زیرا شاعر کسی را دوست دارد که این معشوق یکی از قدسیان است. در شعرهایی که از کسایی مروزی، شاعر شیعی قرن چهارم، برای ما به جا مانده، او از پیامبر (ص) و امام علی (ع) نام می‌برد، بعد به فردوسی می‌رسیم که درباره حضرت امام علی (ع) و پیامبر اعظم (ص) شعرهای زیبایی دارد، بعد قوامی رازی و می‌رسیم به سنایی غزنوی که او ماجرای نماز امام علی (ع) را در جنگ احد به تصویر می‌کشد و درباره ماجرای امام حسین (ع) توضیح می‌دهد. در بین این شاعران فقط سنایی به حضرت فاطمه زهرا (س) می‌پردازد. او شعر بلندی دارد که به تمام معصومین نگاهی دارد و با این بیت شروع می‌شود «جهان پردرد می‌بینم دوا کو/ دل خوبان عالم را وفا کو». در این شعر بیتی درباره حضرت فاطمه زهرا (س) دارد؛ «سراسر جمله عالم پرزنانند/ زنی چون فاطمه خیرالنساء کو». فقط همین یک بیت را دارد.

او سپس گفت: در این دوره اگر شعرهایی درباره حضرت فاطمه زهرا (ع) باشد، بسیار کم است. تا این‌که به زمان صفویه می‌رسیم. در این دوره گاهی می‌بینید نامی از حضرت فاطمه زهرا (س) می‌آید اما خیلی فراوانی ندارد. در این دوره عاشورا و مدح حضرت علی (ع) بسامد بسیار دارد. درباره پیامبر اعظم (ص) هم  از ابتدای تاریخ تمام شاعران بعد از حمد خدای تعالی به توصیف بزرگواری‌های ایشان می‌پردازند. در دروه ما مدایح و مراثی حضرت فاطمه زهرا (س) نسبت به تمام دوران پیشین بسامد بیشتری دارند اما خیلی قلیل‌اند شعرهایی که بنیه‌های شعری داشته باشند. درباره حضرت زینب (ع) هم این‌چنین است. درباره حضرت زینب (س) شعر فاخری وجود دارد که زنده‌یاد حسن حسینی سروده است و از صبوری حضرت زینب (س) صحبت می‌کند.

اسماعیل آذر خاطرنشان کرد: شاعران هم به سه ‌گروه تقسیم می‌شوند؛ شاعرانی هستند که شاعرند و شعرشان زیبا و خوب است ولی شعرشان فقط زیبایی دارد، توصیف می‌کنند اما توصیف‌شان شاعرانه است. گروه دیگری هستند که نه تنها توصیف‌شان شاعرانه است بلکه کمابیش با تاریخ آشنا هستند و اگر اشاره‌های تاریخی‌ای دارند اشاره‌های‌شان به‌جا و درست است. گروهی هم هستند که نه بنیه شاعری ‌دارند و نه عالم به علم تاریخ‌اند. گرفتاری ما این ‌گروه است. این‌ گروه هستند که عمدتا مایه‌های مداحان را هم تدارک می‌بینند و برای این‌که سفره اغراض خود را پهن کنند، دست به هر درست و نادرستی می‌زنند و برای‌شان اهمیت ندارد. این‌ها اهل تحقیق نیستند و می‌خواهند نام ‌و نشانی از خود باقی بگذارند.

او ادامه داد: خیلی از شعرهایی که گوشه‌های تاریخی را یادآور می‌شوند، شاعرشان یک‌بار هم درباره آن نخوانده‌ و نسبت به تاریخ آگاهی نداشته است. کتابی به نام «شکوه عشق» دارم که در آن خلاصه و به صورت ساده، تاریخ عاشورا را نوشته‌ام و شعرهای عاشورایی را که پیشینه شاعرانه و عالی دارند در کنار تاریخ گذاشته‌ام که نشر سخن  آن را منتشر کرده است. برای این‌که این کتاب تاریخی را بنویسم ده‌ها کتاب تاریخی را همزمان می‌خواندم. من برای این‌که حرفی را در صدا و سیما به مردم بزنم، مطلب را از چند منبع تاریخی می‌خوانم؛ تاریخ سیدطاووس که قابل پذیرش است و حضرت رهبری در تأیید آن سخنانی فرموده‌اند، تاریخ طبری خوب است اما باید آن را با چند تاریخ دیگر خواند. تاریخ مرحوم قمی را هم که می‌خوانم در کنارش به سه تاریخ دیگر هم مراجعه می‌کنم و به تشخیص خودم به نقطه‌ای می‌رسم و برای مردم مطلب را، آن‌هم با احتیاط  می‌گویم. در میان آثاری که وجود دارد، فقط کتاب‌های مرحوم دکتر شهیدی بیشتر قابل اعتنا است. من دوستی‌ای با او داشتم و از تفکر او باخبر بودم. این فرد به ائمه علیهم السلام عشق می‌ورزید و سواد و دانش کافی داشت و هر آن‌چه نوشته از روی معرفت علمی است.

 آذر با بیان این‌که شعرها روی هم رفته جذاب نیست، درباره بازتاب و تأثیر این شعرها گفت: اگر در کارهای مذهبی کاری کنیم که شایسته و درخور نباشد، این ارزش‌ها به ضد خود تبدیل می‌شود. گاهی در رسانه‌ها که صحبت می‌کنم تا جایی که می‌دانم درست است صحبت می‌کنم اما در جایی حرف را فرومی‌گذارم و به‌نظرم باید یک فقیه اظهارنظر کند زیرا کار و تخصص من نیست. تاجایی که مفید باشد حرفم را می‌زنم آن‌هم با جنبه احتیاط ولی خب گاهی شاعری روایت‌هایی به گوشش رسیده و او به این حرف‌های عوامانه بال و پر می‌دهد و در شعر می‌آورد که نامش را باید گفت «ناشعر». البته شعرهای ماندگاری هم نخواهد بود اما خب ترسم «خاطر ساده‌دلی را پی کند». ممکن است انسان ساده اما عاشقی بخواند و تأثیر سوء بگذارد و باید از این نظر باید مورد توجه قرار بگیرد.

این‌ پژوهشگر درباره این‌که چرا کمتر به شعر فاطمی پرداخته شده است، اظهار کرد: نبود اطلاع  از شخصیت این بانوی قدسی یکی از عوامل است. اگر طول و عرض زمان را طی کنیم و به عقب برویم، ما از حضرت فاطمه (س) سیره‌ای داریم که اگر امروزه بانویی در آن حدود عمل کند در خانه‌اش مشکلی نخواهد داشت و این سیره می‌تواند به عنوان یک معیار برای جامعه قرار بگیرید. اما اگر کسی به اشتباه پا در آن بگذارد این معیارها را خراب  می‌کند و این نه به صلاح دین و در راه خداست و نه به صلاح مردم. جایی باید به این موضوعات رسیدگی کند و این شعرها را چاپ نکند و نشر ندهد. کارهای خوب را در فضای مجازی بگذارند تا کسی کارهای ضعیف را نپذیرد. کسی که تاریخ می‌داند و شعر قوی دارد باید مرتب مطالبی را درباره حضرت زهرا (س) نشر بدهد آن‌هم در فضای مجازی.

انتهای پیام