رصدخانه ملی سمبُل همکاری‌های بین‌المللی ایران/ماجرای تلخی که در تاریخ نجوم باقی ماند

دکتر محمود روشن، استاد گروه فیزیک دانشگاه فردوسی مشهد در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: در اجرای پروژه کلان ملی رصدخانه ملی در حدود ۲ و نیم میلیون نفر ساعت کار شده است و تلسکوپ ۳.۴ متری این رصدخانه که قرار است در آن نصب شود، در سایر رصدخانه‌ها نصب شده و اولین تلسکوپی نیست که در این ابعاد وجود دارد و تحقیقات درجه اول با آنها اجرایی می‌شود.

وی ادامه داد: به غیر از بخش آینه این تلسکوپ که خریداری شده است، این رصدخانه دارای بخش‌های مختلفی است که از سوی مهندسان و محققان داخلی اجرایی‌سازی شده‌اند. نمونه آن گنبد رصدخانه است. این بخش حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ تن وزن دارد که در آن سامانه آینه اپتیک فعال وجود دارد که مجهز به ۶۰ عملگر خطی است و طراحی و پیاده‌سازی بخش‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری آن از سوی مهندسان داخلی انجام شده است.

روشن خاطرنشان کرد: فناوری‌های به کار رفته در این رصدخانه جدید نیست و در دنیا موجود است، ولی نکته مهم این است که بخش‌های مختلف این رصدخانه از سوی محققان داخلی طراحی شده است.

این پژوهشگر پژوهشکده نجوم پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، در خصوص گذشته زمان ۲۵ ساله از اجرای این طرح و کارایی فناوری‌های مورد استفاده در این طرح، توضیح داد: تلسکوپ‌های ۳.۴ متری دارای کاربردهای خاصی هستند و فناوری‌هایی که در آن به کار رفته است، به معنای فناوری‌های قدیمی ۲۵ ساله نیست. همین سامانه اپتیکی رصدخانه به روز است، به گونه‌ای که همانطور که مردم انتظار دارند، تلسکوپ این رصدخانه فعال خواهد شد.

این اختر فیزیکدان، اضافه کرد: علاوه بر همه اینها، رصدخانه به تنهایی و فقط توسط محققان کشورمان پیگیری نشده است، بلکه همواره این طرح تحت داوری مشاوران بین المللی بوده و منجمان تراز اول از کشورهای مختلف درباره این طرح اظهار نظر کردند و آنها بر این نکته اذعان دارند که تلسکوپ ایران بر اساس استانداردهای جهانی ساخته شده است.

استاد گروه فیزیک دانشگاه فردوسی مشهد به بیان قابلیت‌های رصدخانه ملی پرداخت و گفت: بیشتر تحقیقاتی که الان در حوزه نجوم در ایران انجام می‌شود، بر اساس داده‌های دیگر است که ما به آنها تحلیل داده می‌گوییم و یا بر اساس تحلیل نظری و تئوریک است، به این معنا اخترفیزیکدان‌هایی در ایران داریم که تحقیقات نظری دارند نه رصدی و وجود چنین رصدخانه‌ای در کشور باعث خواهد شد که برای محققان ایرانی امکان مطالعات رصدی نیز فراهم شود.

به گفته وی در دنیای نجوم، تحقیقات رصدی بر سایر اقدامات اولویت دارد.

وی اضافه کرد: از سوی دیگر با راه‌اندازی این رصدخانه، ایران به شبکه رصدخانه جهانی متصل خواهد شد، از این رو این رصدخانه می‌تواند پل ارتباطی عالی میان محققان ایرانی و خارجی باشد.

دکتر روشن با بیان اینکه راه‌اندازی این رصدخانه، کسب اعتبار و جایگاه برای جامعه نجوم کشور به دنبال دارد، یادآور شد: تصور کنید جامعه ایران که دارای سابقه تاریخی در علم نجوم است، تلسکوپ مورد نیاز را نداشته باشد، اما اکنون این رصدخانه در کشور ایجاد شده که دارای مزایایی است.

این محقق دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه با راه‌اندازی این رصدخانه نیاز به زیر ساخت‌های دیگری نیز هست، خاطر نشان کرد: از این رصدخانه منجمان و محققان نجومی استفاده می‌کنند و پژوهشگاه دانش‌های بنیادی تلاش‌های زیادی داشته است تا نجوم رصدی را گسترش دهند، از این رو لازم است با برگزاری کارگاه‌های نجومی منجمان نجومی را پرورش دهند تا بتوانند از این زیر ساخت علمی استفاده کنند.

روشن با اشاره به اتفاقاتی که اخیراً برای این رصدخانه رخ داده است، گفت: بیانیه‌ای از سوی انجمن نجوم بعد از برگزاری مراسم افتتاح این پروژه ملی صادر شد که به عقیده من و بسیاری از محققان این حوزه شتاب زده بود. این بیانیه حرف همه منجمان داخلی کشور نبوده است و حرف افراد معدودی بود.

وی اضافه کرد: به تبع این بیانیه، گزارشی در ساینس منتشر شد و در آن اجرای طرح رصدخانه ملی ایران را مورد تشکیک قرار می‌دهد که این اقدام جالب به نظر نمی‌رسد؛ چرا که این طرح یک پروژه ملی است و افرادی که این طرح را شروع کردند و همه کسانی که سعی دارند این طرح را به پایان برسانند، قابل احترام هستند چون از خود گذشتگی کردند تا این طرح به نتیجه برسد.

روشن خاطر نشان کرد: چند سال قبل با جنگ اقتصادی و وضعیت سختی که کشور داشته است، طبق گزارش‌های ارائه شده، دولت قبلی از این طرح حمایت کرده است و انتظار می‌رفت که همه کسانی که در این طرح حضور داشتند، مورد تشویق قرار گیرند تا چنین برخوردی.

وی صدور بیانیه انجمن نجوم را ثبت یک خاطره تلخ در خاطره این انجمن دانست که باقی می‌ماند و افزود: قسمت تلخ‌تر این ماجرا آن است که گروهی از منجمان خارجی در دفاع از رصدخانه ملی ایران بیانیه‌ای را صادر می‌کنند که این زیبنده نیست.

این پژوهشگر پژوهشکده نجوم پژوهشگاه دانش های بنیادی، در پایان گفت: این اولین طرح با این ابعاد است که به انتهای طرح می‌رسد و می‌تواند نقطه شروعی باشد برای طرح‌های آینده در سایر حوزه‌ها و کمک خواهد کرد که چنین بلند پروازی‌هایی ادامه یابد و بپذیریم که ارتباط با جامعه بین‌المللی ضروری است و بدون آن نمی‌توان راه به جایی برد و این رصدخانه ملی می‌تواند سمبل همکاری‌های بین‌المللی باشد.

انتهای پیام