ایسنا/مرکزی شهر ساوه به عنوان قطب تولیدکننده انار جهان، بیشتر با این محصول شناخته می شود و در تولید این محصول به دلیل ماندگاری و کیفیت بالا، ظاهر زیبا، ارگانیگ بودن، عاری بودن از هرگونه مواد شیمیایی و طعم ایده آل، شهرت بین المللی دارد و آوازه انار ساوه از فرسنگ ها دورتر از خاستگاه این محصول بهشتی، به گوش می رسد و در جهان پیچیده است.
در واقع، شرایط جغرافیایی، شهر “خرده طلا” این منطقه را مستعد تولید شاخص‌ترین میوه‌ها کرده است.
این شهرستان به عنوان قطب کشاورزی استان مرکزی و ایران، بدلیل برخورداری از اقلیم خاص و برخورداری از سه نوع آب و هوای گرم و خشک، سرد و معتدل، خاستگاه محصولات متعدد باغی و زراعی است و سالانه افزون بر ۷۰ نوع محصول کشاورزی در این منطقه تولید و روانه بازار مصرف می‌شود که شاخص‌ترین آنها انار، پسته، زیتون، طالبی، گندم، جو، کلزا، فرآورده‌های دامی و شیلات و انواع میوه‌های سردرختی و فصلی است، اما با این وجود، برخی موانع پیش روی کشاورزان و تولیدکنندگان انار، روند تولید این محصول را با چالش‌های متعددی مواجه کرده است به گونه‌ای که همه ساله خسارت‌هایی را به این محصول وارد می‌کند.
یاقوت سرخ ساوه در سال‌های ۱۳۸۶ و ۱۳۹۵ دو بار طعم تلخ سرمازدگی را چشیده است، به گونه‌ای که سرمازدگی سال ۹۵ منجر به بروز خسارت حدود ۱۰۰ درصدی در باغات انار ساوه شد. در آن سال از مجموع ۱۱ هزار هکتار باغات انار ساوه حدود ۹۸۰۰ هکتار دچار سرمازدگی شدید شده و کف‌بر شدند.
علاوه بر مخاطراتی که به دلیل سرمازدگی و افت دما انار ساوه را تهدید می کند، یاقوت سرخ با پدیده هایی نظیر آفت انار و آفتاب سوختگی در فصل بهار و تابستان و نیز ترکیدگی، دست و پنجه نرم می کند که نتیجه آن کاهش کیفیت محصول تولیدی و نهایتا کاهش درآمد باغدار است. بررسی مشکلاتی از این دست و ارائه راهکار و اتخاذ سازوکار لازم برای برون رفت از این چالش ها و برخی موانع پیش رو بویژه در حوزه بسته بندی و صادرات موجب شد تا در سال تولید، پشتیبانی‌ها و مانع زدایی‌ها، در ادامه سلسله میزگردهای خبرگزاری ایسنا در حوزه تولید با محوریت حوزه کشاورزی، پای صحبت‌های سه نفر از باغداران و تولیدکنندگان یاقوت سرخ ساوه در دفتر خبرگزاری ایسنای شهرستان ساوه بنشینیم.
در ابتدای این میزگرد “محمد اسدی” از باغداران روستای قردین بخش مرکزی ساوه که چهار هکتار باغ اناری دارد، با اشاره به اینکه امسال تولید انار از نظر کمی و کیفی پس از سرمازدگی سال ۱۳۹۵ از روند مطلوبی برخوردار بوده و میزان تولید امسال به قبل از سرمازدگی پنج سال پیش برگشته است، اظهار کرد: متوسط تولید انار در باغات ساوه بطور میانگین بین ۱۵ الی ۲۰ تن در هر هکتار است، اما برخی باغات در نقاطی از شهرستان بدلیل سرمازدگی بهاره از عملکرد کمتری برخوردارند و فرآیند گل‌دهی درختان در نقاط سرمازده از ماه گذشته آغاز شده است.
سنتی بودن کشاورزی، عامل تنش در باغات انار
وی در ادامه، آفت‌زدگی و سرمازدگی را دو عاملی دانست که به عملکرد تولید انار آسیب وارد می‌کند و گفت: درختان انار در دهه‌های اخیر بیشتر در تنش سرمازدگی و آفت قرار گرفتند و علت آن سنتی بودن کشاورزی است، در حالی که اگر بتوان کشاورزی و باغداری را از شیوه سنتی به شیوه مدرن با تکنولوژی روز تغییر داد، قطعا تنش‌ها کمتر خواهد شد. به عنوان مثال باید به کشاورز آموزش داد که بجای استفاده از کود حیوانی از کودهای آلی در باغات استفاده شود تا هم مقاومت درخت در برابر بلایای طبیعی افزایش یابد و هم محصول با کیفیت تولید شود.
او بیان کرد: استفاده از کود فروت‌ست منجر به کاهش تنش درخت انار شده و در برابر سرما مقاومت بیشتری از خود نشان می‌دهد، بر این اساس، امسال با راهنمایی‌هایی که از سوی کارشناسان کشاورزی صورت گرفت، در برخی باغات این کود مورد بهره‌برداری قرار گرفت و نتیجه آن در امان ماندن درختان از سرمای بهاره بود.
کوتاهی در آموزش کشاورزان
اسدی با تاکید بر اینکه متاسفانه در حوزه آموزش کشاورزی و فرهنگ سازی در بین باغداران برای تولید محصول با تنش و آسیب کمتر، کوتاهی شده است، افزود: بسیاری از باغداران بدلیل ناآشنایی و بی اطلاعی از کشاورزی و باغداری مدرن، سالانه هزینه زیادی را برای تولید متحمل شده اند و بدلیل آسیب‌هایی که متوجه درختان و محصول می شود بخشی از درآمد خود را از دست می‌دهند، در حالیکه اگر کار آموزشی صورت گیرد باغداران با روش علمی و مدرن به تولید مبادرت ورزیده و انگیزه آنان نیز افزایش خواهد یافت.
وی همچنین به سوزاندن انارهای گندیده‌ای که پای درخت می ریزند اشاره کرد و افزود: سوزاندن این انارها منجر به پیشگیری از شیوع آفت می‌شود در حالی که اگر این انارهای غیرقابل استفاده از پای درخت جمع نشود تبدیل به پروانه شده و به افزایش آفت‌زدگی کرم گلوگاه کمک می‌کند. متاسفانه برخی باغداران به دلیل عدم اطلاع از این شیوه(در سایه نبود آموزش‌های لازم) بخشی از محصول را بدلیل آفت زدگی از دست می‌دهند. یک باغدار باید بداند که استفاده از کود شیمیایی برای انار آسیب‌زاست و باید از کودهای آلی استفاده کرد تا ضمن افزایش مقاومت درخت، به تولید محصول با کیفیت عاری از آفت و قارچ کمک کند. هرقدر دانش تولیدکننده محصولات باغی و کشاورزی کمتر باشد قطعا راندمان و بهره وری نیز کاهش خواهد یافت.
او از مسئولان جهادکشاورزی خواست نظام مهندسی کشاورزی و کارشناسان را ملزم به ارائه آموزش‌های لازم برای تقویت بنیه علمی و دانش تولیدکنندگان حوزه باغی و زراعی کنند تا پروسه تولید در بخش کشاورزی با فرآیند علمی صورت گیرد.
اسدی همچنین به درگیری باغات با پدیده آفتاب سوختگی در فصل گرما اشاره کرد و افزود: پیشگیری نکردن از آفتاب سوختگی تا ۳۰ درصد در کاهش راندمان محصول موثر است و راهکار مقابله با این پدیده استفاده از کودهای آلی و مواد معدنی یا پوشاندن انار با کاغذ برای جلوگیری از شدت تابش نور خورشید است.
لزوم تسهیل در اخذ مجوز برای صنایع بسته بندی و تبدیلی
وی در خصوص اخذ مجوز برای صنایع بسته بندی و تبدیلی نیز گفت: فرآیند اداری و اخذ مجوز باید با ایجاد سامانه اینترنتی صورت گیرد و از مراجعه متقاضیان به ادارات جلوگیری شود نه اینکه یک باغدار برای اخذ یک مجوز مجبور شود مسیر ساوه تا مرکز استان را به دفعات مکرر طی کند.
دیگر شرکت کننده در این میزگرد خبری “حمیدرضا غریبی” از باغداران روستای یل آباد بخش مرکزی ساوه بود که ۵۵ هکتار باغ انار را با تولید ارقام یوسف خانی، آلک، سیاه، تبریزی و ملس زیر کشت دارد.
ابتلای ۴۰ درصد از انارهای تولیدی ساوه به آفت کرم گلوگاه و یک طرح ناتمام!
وی، در خصوص آفت زدگی باغات انار گفت: به طور متوسط حدود ۴۰ درصد از انارهای تولیدی شهرستان ساوه به آفت کرم گلوگاه مبتلا می‌شوند، بر این اساس، اخیرا ایستگاه تحقیقات انار ساوه وابسته به جهادکشاورزی با انجام یک کار تحقیقاتی و پژوهشی طرح عقیم‌سازی کرم گلوگاه انار با استفاده از پرتو گاما را انجام داد که با استفاده از پرتو یون‌ساز(گاما) کرم گلوگاه به عنوان مهمترین آفت انار عقیم می‌شود ولی متاسفانه اجرایی شدن این طرح ناتمام ماند در حالیکه اگر این طرح اجرایی می‌شد ظرف مدت سه تا پنج سال این آفت بطور کل در باغات انار از بین می‌رفت.
وی درصد شیوع آفت کرم گلوگاه را در باغات مختلف، متفاوت دانست و گفت: در این طرح شب‌پره‌ای از پروانه کرم گلوگاه انار به وجود می‌آید که توانایی باروری ندارد و نحوه اجرای این طرح که توسط پژوهشکده کشاورزی پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای کشور مطرح شده است بدین شکل است که پروانه‌های نر را جمع‌آوری کرده و به میزان زیاد پرورش داده، در آزمایشگاه عقیم‌سازی کرده و سپس آنها را در سطح باغ رهاسازی می‌کنند. با این عمل در جفت‌گیری این حشره اختلال ایجاد شده و جمعیت آفت تا سطح قابل قبولی پایین می‌آید و با این کار جمعیت پروانه کرم گلوگاه انار پایین آمده و آفت کنترل شده و نمی‌تواند خسارت اقتصادی به میوه انار بزند.
او بیان کرد: با توجه به ناتمام ماندن این طرح، اگر باغداران کار سمپاشی یا پاک کردن تاج انار از آفت کرم گلوگاه را انجام ندهند، بالغ بر ۵۰ درصد باغات دچار آفت‌زدگی خواهند شد، گرچه در برخی نقاط بکر که شرایط اقلیمی مناسب‌تری دارند و به دلیل دور بودن فاصله باغات از یکدیگر و جلوگیری از شیوع آفت، درختان کمتر آفت می‌گیرند.
فواصل آبیاری طولانی مقاومت درخت انار را کم می کند
غریبی در خصوص سرمازدگی باغات نیز گفت: باغدارانی که فواصل آبیاری منظمی بویژه در ابتدای بیدار شدن درخت داشته باشند از سرمازدگی البته تا دمای معقول در امان خواهند بود، اما طولانی بودن فواصل آبیاری موجب کاهش مقاومت درخت شده و حتی در دمای کمتر از ۱۰ درجه نیز آسیب می‌بیند. ناگفته نماند که در فصل پاییز از آنجاکه درخت کاملا به خواب زمستانی نرفته، کاهش محسوس دما، پدیده سرمازدگی را از اختیار باغدار خارج می‌کند.
وی همچنین گفت: سرمازدگی موجب کف بر شدن درختان جوان می‌شود و اجازه نمی‌دهد که درخت انار بالغ شود در صورتی که اگر ۱۰ الی ۱۴ سال از رویش درخت گذشته باشد و به بلوغ برسد، مقاومتر شده و در برابر سرما مقاومت بیشتری خواهد داشت.
لزوم استفاده از مشارکت باغداران در اجرای طرح های تحقیقات کشاورزی
این تولیدکننده انار در ساوه گفت: انتظار می‌رود دولت سازوکاری فراهم کند تا پس از بروز بلایای طبیعی نظیر سرمازدگی مرحمی بر زخم باغداران بگذارند تا کمتر متضرر شوند. در حوزه آفت نیز هزینه‌های بالایی به تولیدکننده وارد می‌شود و باید کارهای تحقیقاتی در این زمینه با مشارکت باغداران به سرانجام برسد تا تولیدکننده بجای هزینه کرد مالی برای پاک کردن تاج انار و سمپاشی، این هزینه کرد را در مسیر اجرای طرح‌های تحقیقاتی نظیر عقیم‌سازی آفت هزینه کند.
بروکراسی کمرشکن و انگیزه هایی که از بین می روند
وی در خصوص بسته بندی و صادرات انار نیز اظهار داد: بروکراسی اداری متاسفانه کمر کشاورز را می‌شکند. تولیدکننده برای اخذ مجوز باید حداقل یکماه، هر روز ادارات شهرستان را دور بزند و با قوانین دست و پاگیر مواجه شود که بعضا نیز در ادامه راه منصرف می‌شود. بنده با وجود اخذ مجوز بسته بندی، سردخانه و فرآوری و پرداخت مالیات بابت مجوزهای اخذ شده اما هنوز نتوانسته ام عملیات اجرایی احداث آن را آغاز کنم. هنوز پاسخ استعلامات برای آغاز عملیات اجرایی واحد بسته بندی، سردخانه و فرآوری را دریافت نکرده‌ام، اما با معرفی به اداره امور مالیاتی در حال پرداخت مالیات هستم!
غریبی تصریح کرد: پروسه اخذ مجوز برای فعالیت در حوزه بسته‌بندی و صنایع تبدیلی گاهی با تغییر قوانین، طولانی تر هم می شود، به عبارت دیگر بقدری فرآیند صدور مجوز زمان می‌برد که متقاضیان به دلیل تغییر قوانین و افزایش نرخ تورم انگیزه‌ای برای آغاز عملیات اجرایی ندارند. به عنوان مثال اخیرا قانون ممنوعیت احداث صنایع تبدیلی و بسته بندی در روستاها ابلاغ و متقاضیان ملزم به احداث کارگاه در خارج از روستا و در شهر صنعتی شده اند در حالی که جانمایی زمین و استعلامات صورت گرفته در روستا انجام شده است و تغییر مکان سرمایه‌گذاری مشکل‌ساز است.
ضربه تحریم به صادرات
وی همچنین با اشاره به اینکه در حوزه صادرات نیز مشکلاتی در جذب مشتری خارجی وجود دارد، اظهار کرد: برخی مشکلات نظیر تحریم‌ها و مسائل اقتصادی موجب شده است تا نتوانیم مانند گذشته در حوزه صادرات و جذب مشتری خارجی عمل کنیم.
این تولیدکننده انار به خلاء آموزش در حوزه کشاورزی اشاره کرد و گفت: متاسفانه فعالیت‌های آموزشی و تحقیقاتی در حوزه تولید انار در ایران ضعیف است در حالی که در نقاط انارخیز خارج از کشور اطلاعات علمی و دانش تجار، بازرگانان و تولیدکنندگان محصولات باغی و زراعی به مراتب بالاتر از کشاورزان ایرانی است.
وی گفت: به عنوان مثال میزان پسته تولیدی در ایران تنها مربوط به ۱۰ درصد از باغات پسته است و هنوز ۹۰ درصد باغات پسته کشور بارور نشده‌اند که بیانگر عدم فعالیت‌های ترویجی و کشاورزی در ایران است. کشت پسته باید متناسب و براساس آمایش سرزمینی و شرایط اقلیمی منطقه صورت گیرد و باید به کشاورز یاد داد که هر زمین کشاورزی مستعد کشت پسته و یا سایر محصولات نیست، بلکه باید کشت محصول متناسب با اقلیم و شرایط جغرافیایی منطقه صورت گیرد نه اینکه هر فردی با سلیقه خود اقدام به کشت محصول کند و در ادامه، علیرغم هزینه‌کرد فراوان، درآمدی نداشته باشد.
وی به ضعف در معرفی انار ساوه نیز اشاره کرد و افزود: متاسفانه هیچ نشانی از معرفی برند تولیدی قطب تولید یاقوت سرخ جهان در ساوه وجود ندارد و تنها یکی از میادین ورودی شهر مزین به نماد انار است در حالیکه باید نمادهای متنوع و متفاوتی از این محصول شاخص تولیدی در ساوه نصب شود.
انارهای گندیده عامل ۹۰ درصد آفت زدگی باغات انار
در ادامه میزگرد “محمدرضا درویشی” دیگر باغدار ۲۵ هکتاری روستای یل آباد بخش مرکزی ساوه، تولیدکننده انار ملس یوسف خانی نیز به کیفیت بالای انار تولیدی در سال جاری اشاره کرد و افزود: پاکسازی و جمع آوری انارهای گندیده و غیرقابل مصرف از روی زمین موجب خواهد شد تا ۹۰ درصد آفت‌هایی که متوجه درخت انار می‌شود کاهش یابد، البته این در صورتی است که تمامی باغداران این کار را انجام دهند، چرا که اگر یک باغدار اقدام به جمع‌آوری انارهای غیرقابل مصرف از سطح باغات خود نکند تمامی باغات مجاور درگیر آفت خواهند شد و برعکس، اگر همه باغداران هر سال انارهای گندیده را جمع آوری کنند میزان درگیری درختان با کرم گلوگاه به صفر می‌رسد.
وی ادامه داد: استفاده از کودهای آلی نظیر سیلیکات پتاسیم، نیترات کلسیم و فروت‌ست، تجربه چندین ساله اینجانب برای جلوگیری از آفت زدگی درختان انار و تقویت مقاومت آنهاست که به باغداران توصیه می‌شود در کنار استفاده از کود حیوانی(گوسفندی) از کودهای آلی نیز استفاده کنند، همچنین برای جلوگیری از آفت زدگی حتما باید گلوگاه انار پاک شود.
باز هم مشکل بروکراسی اداری!
درویشی در خصوص پدیده سرمازدگی نیز گفت: در کنار استفاده از کود فروت‌ست، محصور کردن باغات با احداث دیوار، (حداقل دو متر) در کاهش حمله سرما به باغات به دلیل حفاظتی که با دیوار ایجاد شده موثر است، گرچه باغداران برای دیوارکشی باغات با مشکلات خاصی در حوزه بروکراسی اداری مواجه هستند.
او همچنین از دولت خواست که در تامین کودهای ارگانیک و آلی متناسب با نیاز باغات، اقدامات لازم را انجام دهد تا یک تولیدکننده کشاورزی بتواند با قیمت مناسب کود مورد نیاز را تامین کند و با استفاده از این نوع کود محصول با کیفیت به بازار عرضه کند.
به گفته وی، خلاء وجود کود آلی در بازار متاسفانه باغداران را مجاب به استفاده از کود شیمیایی کرده که علاوه بر آسیب رساندن به درخت و تضعیف بنیه درختان به کیفیت محصول تولیدی نیز آسیب وارد می‌کند.
انار ارگانیک، انار مورد علاقه خارجی ها
این تولید کننده انار تصریح کرد: کشورهای اروپایی متقاضی خرید انار ارگانیک ساوه هستند ولی انارهایی که با کود شیمیایی تولید شده باشد جایگاهی در بازارهای خارجی ندارد. براین اساس استفاده از کود تنش‌زا موجب اختلال در صادرات انار و ضعیف شدن درخت انار و در نتیجه مواجه شدن درختان با پدیده سرمازدگی و آفت‌زدگی شده و در نهایت باید آنها را کف‌بر کرد.
وی به ارتقای کیفیت محصول تولیدی برای تقویت صادرات اشاره کرد و افزود: باید به گونه‌ای انار کیفی تولید کرد که مزیت صادراتی داشته باشد و تولید آن برای باغدار مقرون به صرفه بوده و توجیه اقتصادی داشته باشد. ضمن اینکه دولت باید با تامین زیرساخت‌های تولید شرایطی را فراهم کند که محصول ارگانیک تولید و روانه بازار مصرف شود.
درویشی خواستار ممانعت از ورود انار تولیدی سایر نقاط کشور به ساوه و عرضه آن با برند ساوه شد و افزود: متاسفانه برخی دلالان حتی اقدام به ورود انار سایر نقاط کشور به قطب تولید انار جهان می‌کنند که از نظر کیفیت، طعم، مزه و خواص با سایر شهرهای کشور متفاوت است و پس از آن اقدام به فرآوری این محصول با برند ساوه می‌کنند. محصول تولیدی انار ساوه از قابلیت بالای صادراتی برخوردار است، مشتریان خارجی هم دارد و نیازی به ورود انار سایر شهرها نیست.
به گزارش ایسنا، کلیت اظهارات تولیدکنندگان انار شرکت کننده در این میزگرد نشان از نبود نظارت کافی از تولید تا مصرف و صادرات انار دارد، از طرفی خلاء ناشی از نبود آموزش و کار تحقیقاتی موجب شده است تا باغداران نتوانند محصول کیفی منطبق بر تکنولوژی روز تولید کنند و با توجه به محدودیت نیروی انسانی متخصص و کارشناس در جهادکشاورزی و مراکز تحقیقاتی نظیر ایستگاه تحقیقات انار، انتظارات تولیدکنندگان برآورده نشده است که یکی از مصادیق آن ناتمام ماندن طرح عقیم‌سازی کرم گلوگاه و ناتوانی در تامین زیرساخت‌های مورد نیاز است که به نظر می‌رسد ضرورت احداث و فعالیت مراکز تخصصی در این حوزه دوچندان است. موضوعی که در ادامه میزگرد از زبان باغداران می شنویم.
ساوه نیازمند یک مرکز تخصصی تحقیقاتی با محوریت انار
در ادامه میزگرد “حمیدرضا غریبی” ایجاد یک مرکز خدمات تخصصی انار را یکی از نیازهای قطب تولید انار در ساوه دانست و افزود: فعالیت تشکل های صنفی و مراکز تخصصی آموزشی و خدماتی در حوزه انار کمک شایانی به بهبود روند تولید و تقویت بازارهای داخلی و خارجی خواهد کرد.
وی بیان کرد: وقتی در حوزه صنعت مشاهده می‌کنیم که ارتباط صنعت و دانشگاه با بهره گیری از ظرفیت شرکت‌های دانش بنیان و نیروی متخصص جوان نتیجه بخش بوده و منجر به توسعه اقتصادی در بخش صنعت می‌شود، خلاء برخورداری از این ظرفیت در حوزه کشاورزی بیشتر احساس می‌شود. در حوزه باغداری باید از توان متخصصین و تجربیات آنها بهره‌برداری کرد که متاسفانه تا به امروز محقق نشده است و کشاورز نیز به دلیل ناآگاهی در این عرصه، توقع فعالیت تخصصی در این زمینه را نخواهد داشت و در ادامه نمی تواند محصول کیفی تولید کرده و محصول را با سازوکار فراهم شده به بازار داخل و خارج عرضه کند.
نقص قوانین کشاورزی دست و پای تولید را بسته است
غریبی تصریح کرد: وقتی یک باغدار یا کشاورز برای تامین نیازهای اولیه تولید با چالش‌های گوناگون مواجه شود قطعا به روند تولید آسیب وارد خواهد شد. متاسفانه نقص قوانین در حوزه کشاورزی و عدم اطلاع رسانی صحیح به کشاورزان دست و پای تولیدکننده را بسته است.
وی در ادامه گفت: یکی از مهمترین مشکلات باغداران نبود قیمت ثابت برای عرضه انار است و از آنجاکه تولید کننده اطلاع دقیقی از قیمت پایه محصول در بازار و میزان صادرات سالانه ندارد، طبیعتا برای سرمایه‌گذاری در حوزه تولید انار کیفی ریسک نمی‌کند چرا که بطور دقیق نمی داند آیا میزان هزینه‌ای که برای عملیات کاشت و داشت انجام می دهد با درآمد حاصله از فروش همخوانی خواهد داشت یا اینکه در پایان فصل برداشت و عرضه محصول متضرر خواهد شد.
خلاء قیمت پایه برای محصولات باغی
این تولیدکننده انار گفت: قیمت‌گذاری اولیه برای محصولاتی نظیر گندم و جو براساس خرید تضمینی صورت می‌گیرد، اما متاسفانه این قیمت‌گذاری پایه در محصولاتی نظیر انار، پسته، طالبی و … وجود ندارد و کشاورزان همواره در تولید این محصولات ریسک می‌کنند و در هزینه کرد، جوانب احتیاط را رعایت می‌کنند که مبادا در این بازار نابسامان متضرر شوند. وقتی باغدار نمی‌داند قیمت پایه چقدر است تن به هزینه‌های منجر به کیفی شدن محصول نمی دهد و از دیگر سوی، امکان دارد که قیمت محصول افزایش پیدا کند و حسرت آن را بخورد که چرا به افزایش میزان تولید و کیفیت انار توجهی نکرده و از این حیث نیز متضرر خواهد شد. در حوزه صادرات نیز به همین منوال است و افزایش ناگهانی تعرفه صادرات منجر به کاهش انگیزه تجار و بازرگانان برای خرید انار می‌شود، در حالی که خریدار خارجی با احتساب قیمت تمام شده خرید محصول اقدام به خرید می‌کند و اگر قوانین جدید صادراتی وضع شود با چالش مواجه خواهد شد.
موفقیت مراکز خدمات تخصصی کشاورزی در گرو جلب اعتماد کشاورزان
وی همچنین خواستار فرهنگ سازی بین کشاورزان و باغداران برای دریافت خدمات تخصصی در حوزه انار و سایر محصولات کشاورزی شد و افزود: طبیعی است که وقتی در این حوزه فرهنگ سازی نشود، برخی باغداران نسبت به فعالیت چنین مراکزی موضع گیری کنند و نخواهند با چنین مراکز خدمات تخصصی همکاری کنند. به عنوان مثال در سال گذشته در برخی باغات آفت‌کش‌هایی نصب شده تا میزان آفت خاصی نظیر مگس مدیترانه‌ای را اندازه‌گیری و راهکار مقابله با آن را ارائه دهند که در این میان چندین باغدار از اجرای این طرح ممانعت کردند. در حالی که باید اعتماد کشاورز جلب و با فرهنگ سازی در جوامع روستایی بستر فعالیت‌های تحقیقاتی و دانش بنیان در قالب مراکز تخصصی انار فراهم شود.
“محمد اسدی” دیگر باغدار ساوجی نیز خواستار آسیب شناسی تولید و عرضه محصول انار توسط مراکز تخصصی شد و افزود: برگزاری نشست‌های تخصصی با تولیدکنندگان و ارائه راهکارهای تخصصی برای برون رفت از موانع و چالش‌ها نخستین اولویت است.
افزایش آگاهی باغداران، باید از کارکردهای فعالیت یک مرکز تخصصی باشد
وی بیان کرد: بهره‌گیری از ظرفیت مسئولان در کنار متخصصان این حوزه و توجیه باغداران برای بهبود روند تولید و تسهیل در عرضه باید در قالب فعالیت بخش خصوصی و تشکل ها صورت گیرد. یکی از بلایای طبیعی که متوجه تولید در حوزه کشاورزی می‌شود بارش تگرگ است که می توان با نصب دستگاه خاصی که هم اکنون در برخی باغات بکار برده می شود از خسارت احتمالی این بلای طبیعی کاست، در حالیکه بسیاری از باغداران از این موضوع بی‌اطلاع بوده یا در سایه نداشتن دانش و آموزش لازم از نصب این دستگاه خودداری می‌کنند و نتیجه آن بروز خسارت ناشی از این رخداد طبیعی خواهد بود. متاسفانه برخی باغداران و کشاورزان کارآمدی این دستگاه را انکار می کنند و نمی‌خواهند بپذیرند که با نصب آن حتی با هزینه مشارکتی می‌توان مانع از بروز خسارت شد.
اسدی همچنین خواستار احداث مزارع گردشگری در قطب تولید انار شد و افزود: در شمال کشور برای معرفی و تسهیل در عرضه محصول، مزارع گردشگری در قالب طرح‌های بوم گردی فعالیت می‌کنند در حالیکه سرزمین یاقوت‌های سرخ از این مزیت بالقوه محروم است.
ساوه نیازمند باغ گردشگری انار/کمک مرکز تخصصی به رونق بازار انار
وی با اشاره به اینکه متاسفانه صدور مجوز برای احداث مزارع گردشگری در ساوه غیرممکن است، گفت: مرکز خدمات تخصصی انار می‌تواند با سازوکاری که در قانون مانند شهرهای شمالی کشور تعریف شده است نسبت به تجهیز باغات به مزرعه و باغ گردشگری اقدام کند تا علاوه بر تقویت صنعت توریسم و گردشگری روند عرضه انار با کیفیت و قیمت مناسب از تولید به مصرف تسهیل و بهبود یافته و درآمد تولید کننده با حذف دلال و واسطه‌ها افزایش یابد.
او به عقیم ماندن پایانه صادراتی انار نیز اشاره کرد و افزود: مسئولان شهرستان قطب تولید انار جهان تاکنون نتوانسته‌اند یک پایانه صادراتی انار در ساوه احداث کنند یا جشنواره‌های سالانه و نمایشگاه انار را به طور مستمر و بدون وقفه برپا کنند. براین اساس لزوم فعالیت یک مرکز تخصصی برای عملی شدن این طرح‌ها ضروری است.
اسدی همچنین خواستار ارائه الگوی کشت برای تولید محصول انار با در نظر گرفتن سطح زیر کشت متناسب با نیاز بازار در شرایط کم آبی شد و افزود: کمبود منابع آبی چالش اصلی باغداران و کشاورزان فعال در ساوه به عنوان یکی از نقاط گرمسیر و کم بارش به شمار می‌رود در حالی که اگر آموزش‌های لازم با ارائه الگوی کشت و مصرف بهینه آب صورت گیرد قطعا حوزه کشاورزی از شیوه سنتی خارج شده و به صورت مدرن و با تکنولوژی روز فعالیت خواهد کرد.
آمارهای حوزه کشاورزی دقیق نیست!/تعاونی‌های روستایی تشکیل شوند
وی به آمارهای اشتباه در حوزه اراضی زیر کشت کشاورزی نیز اشاره کرد و افزود: آمارها مبنای تصمیم‌گیری‌ها در حوزه مدیریتی است در حالیکه آمارهای حوزه کشاورزی دقیق نیست به عنوان مثال در محدوده روستای قردین هزار هکتار اراضی کشاورزی وجود دارد در حالیکه افزون بر ۱۵۰۰ هکتار زمین کشاورزی به ثبت رسیده و برای ۵۰۰ هکتار زمین کشاورزی که اصلا وجود ندارد، دفترچه‌های کشاورزی و باغدارای صادر شده است و از مزایای آن نظیر تسهیلات، کود و نهاده‌ها استفاده می‌کنند.
او خواستار تشکیل تعاونی روستایی جداگانه در هر روستا شد و گفت: تشکیل تعاونی روستایی در هر روستا منجر به ساختارمند شدن فعالیت‌ها شده و تعاونی‌های هر روستا با برگزاری انتخابات تشکیل می شوند تا بتوان فرآیند ارائه خدمات به روستائیان را هدفمند و تسهیل کرد.
امنیت شغلی کشاورزی بسیار پائین است
اسدی با تاکید بر اینکه امنیت شغلی کشاورزی بسیار پائین است، افزود: فعالیت در حوزه کشاورزی با ریسک بالا مواجه بوده و مانند قمار است چرا که ممکن است کشاورزی یک سال سودآوری بالایی داشته و دو سال متضرر شود و براین‌اساس فعالیت تعاونی‌های روستایی، تشکل های کشاورزی و مرکز تخصصی انار برای حمایت از کشاورزان متضرر با برنامه‌ریزی لازم ضروری است.
” محمدرضا درویشی” نیز ضعف مدیریتی را موجب بروز مشکلات عدیده‌ای در حوزه کشاورزی دانست و افزود: وقتی توان مدیریتی برای حل مشکلات جامعه کشاورزی محدود است باید از ظرفیت بخش خصوصی و کارشناسان به منظور جبران عقب‌ماندگی‌ها و ترسیم چشم‌انداز برای آینده استفاده کرد.
جهاد دانشگاهی می تواند کمک کند
وی با اشاره به ظرفیت نهادهای انقلابی تحقیقات محور نظیر جهاددانشگاهی گفت: با شناختی که از این نهاد دانش بنیان و تحقیقات محور دارم امیدواریم با انجام کارهای تحقیقاتی و پژوهشی توسط این نهاد بسیاری از مشکلات تولید انار نظیر از بین بردن آفت‌ها بویژه کرم گلوگاه برطرف شود.
درویشی تصریح کرد: از دولت هم انتظار می‌رود با اعمال سیاست‌های حمایتی، بستر فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان و جوامع دانشگاهی را در حوزه کشاورزی فراهم و سازوکار لازم برای تقویت فعالیت‌های تحقیقاتی و پژوهشی را آماده کند تا کشاورزی مانند صنعت بتواند با رشد شتابان و فزآینده برای کشور ارزآوری کند.
وی تاکید کرد: بروکراسی پیچیده اداری موجب کاهش انگیزه کشاورزان برای توسعه فعالیت‌های کشاورزی شده است و علاوه بر آن سنگ‌اندازی و مانع‌تراشی‌ها و نیز قوانین سخت و دست‌وپاگیر نه تنها مانع انگیزه سرمایه‌گذاران در حوزه کشاورزی می‌شود، بلکه حتی آنها را از فعالیت در این بخش منصرف می‌کند.
به گزارش ایسنا، چندی پیش جهاددانشگاهی استان مرکزی بر ضرورت ایجاد یک مرکز جامع فراگیر و متمرکز خدمات تخصصی انار با رویکرد ملی برای تولید دانش بنیان این محصول در کشور تاکید و خبر از پیگیری هایی برای راه اندازی این مرکز داد.
آنزمان کسب دانش فنی روش‌های بهبود حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاهی و کنترل آفات و بیماری‌های باغات انار، ارائه مشاوره فنی و آموزش‌های لازم برای بهره‌گیری از شیوه‌های نوین کاشت نهال تا برداشت نهال جهت افزایش کیفیت و کاهش ضایعات، کسب دانش فنی و عرضه مواد بیولوژیک برای کنترل آفات نظیر پرورش زنبور تریکوگراما، تجاری سازی محصولات، راه اندازی نهالستان و بسته‌بندی نوین محصولات انار، راه‌اندازی آزمایشگاه خدمات تخصصی و کارگاه تولید محصولات مورد نیاز باغداران نظیر رفع کرم گلوگاه انار، رفع سفید شدگی آریل انار و … از جمله مهمترین اهداف این طرح عنوان شد.
جهاد دانشگاهی استان مرکزی همچنان در تلاش برای راه اندازی این مرکز تخصصی است و به نظر می رسد که برگزاری جلسات و برنامه ریزی ها در این خصوص در حال انجام است.
به گفته سرپرست جهاددانشگاهی استان مرکزی بهبود کمی و کیفی محصول باغات انار بر پایه مطالعات پژوهشی و تحقیقاتی، از زمینه‌های فعالیت مرکز تخصصی انار جهاددانشگاهی است و مشاوره‌های فنی، کارشناسی و کاربردی در زمینه کشت، تغذیه باغات انار و محصولات انار در این مرکز انجام می‌شود. برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای فعالان این عرصه به منظور معرفی محصولات تولیدی مرکز، توانمندسازی و هدفمندسازی فعالیت‌های بهره‌برداران و آشنایی با شیوه‌های صحیح تولید محصول انار از مرحله کشت نهال تا مرحله برداشت محصول جهت افزایش کمی و کیفی محصول انار و کاهش ضایعات از جمله اقدامات برنامه‌ریزی شده برای فعالیت این مرکز تخصصی است.
به گفته وی، پژوهش در راستای شناسایی بیماری‌ها و آفات باغات، پژوهش در زمینه مبارزه‌های بیولوژیک با آفات و بیماری‌ها، پرورش کارشناس متخصص، ترویج و آموزش به بهره‌برداران، تولید محصولات انحصاری انار شامل محصولات (چال کود مخصوص انار، کود ضد شوری، کود نگه داری گل اول و …) و انجام تست‌های خاک نیز از اقدامات مرتبط پژوهشی در مرکز تخصصی اناری است که قرار است توسط این نهاد در استان راه اندازی شود.
شکی نیست که بهبود کمی و کیفی محصول باغات انار بر پایه مطالعات پژوهشی و تحقیقاتی یکی از نیازهای باغداران برای افزایش کمی و کیفی تولید این محصول استراتژیک است که لازمه تحقق آن ایجاد یک مرکز تخصصی به منظور ارائه مشاوره‌های فنی و کارشناسی و کاربردی در زمینه کشت، تغذیه باغات انار و فرآوری این محصول است تا باغداران با خاطری آسوده به تولید پرداخته و در سایه فراگیری آموزش‌های لازم با تولید محصول کیفی، درآمد بیشتری کسب کرده و با تقویت صادرات برای کشور ارزآوری کنند و از همه مهمتر، این مزیت نسبی برای استان مرکزی و کشور حفظ شود.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
