ابراهیم حسن‌بیگی تکنیک و محتوا را از مسائل حساس در نوشتن درباره ائمه (ع) می‌داند و معتقد است، نوشتن درباره ائمه (ع) و مبانی ارزشی حرکت بر روی لبه تیغ است.
این نویسنده در گفت‌وگو با ایسنا، درباره بازنویسی متون دینی برای کودکان و نوجوان و نوشتن درباره ائمه اطهار (ع) اظهار کرد: پیش از انقلاب که ادبیات داستانی‌مان در اوج خود بود و نویسندگان برجسته‌ای داشتیم، مبانی و تفکرات دینی مورد توجه نویسندگان قرار نمی‌گرفت، الا یکی دو نویسنده‌ای که کودک و نوجوان‌نویس بودند و اعتقادات مذهبی عمیقی داشتند و مایل بودند با داستان و قصه برای کودکان و نوجوانان آثاری را درباره افکار و رویدادهای دینی و درباره ائمه (ع) و قصه‌های قرآنی خلق کنند؛ مانند محمود حکیمی و مهدی آذریزدی. البته آذریزدی مستقیما وارد متون دینی نمی‌شد، اما به نوعی افکار و مبانی دینی را در داستان‌های تربیتی‌اش مدنظر داشت. این اتفاق خیلی نادر بود.
او افزود: بعد از انقلاب به دلیل این‌که انقلاب اسلامی با ایدئولوژی دینی و مذهبی آمیخته شد بود، نسل اول نویسندگان انقلاب در دهه ۶۰-۷۰ به این نکته توجه زیادی داشتند. تعداد زیادی از این نویسندگان شروع به نوشتن داستان‌های قرآنی و داستان درباره ائمه (ع)، پیامبران (ع) و وقایع تاریخی مانند ماجرای کربلا و نبرد صفین کردند که عمده داستان‌ها هم برای کودکان و نوجوانان بود. اما این‌که چرا نویسندگان این کار را کردند به مطالبه‌ای که جامعه داشت و می‌خواست درباره دین و مذهب بیشتر بداند برمی‌گردد. البته گرایش‌های خود نویسنده‌ها نیز بی‌تأثیر نبود. نویسندگان خود مایل بودند بر اساس باورهای دینی و مذهبی‌شان داستان بنویسند و شخصیت‌های دینی را در قالب رمان به عنوان الگوهای اجتماعی و فکری برای کودکان و نوجوانان مطرح کنند.
حسن‌بیگی درباره حضرت علی (ع) و نوشتن درباره شخصیت ایشان برای کودکان و نوجوانان نیز گفت: حضرت علی (ع) یکی از شخصیت‌هایی است که عمدتا در قالب ۱۴ معصوم (ع)، یا پنج تن و یا ۱۲ امام (ع) مورد توجه نویسنده‌ها بوده است. ناشران و نویسنده‌های مختلف آثاری را درباره حضرت علی (ع) نوشته‌اند. البته در حوزه بزرگسال آثار زیاد و مطرحی ندیده‌ام. وارد بحث اثرگذاری این نوع آثار نمی‌شوم، اما فروش این آثار و اقبالی که مردم دارند، نشان می‌دهد اگر اثری در حوزه مسائل دینی با تکنیک قابل ملاحظه نوشته شود، مخاطب خود را پیدا می‌کند.
او سپس خاطرنشان کرد: یکی از مشکلاتی که برای نوشتن درباره ائمه (ع) وجود دارد، بحث ورود به ساحت شخصیت‌های مقدس است. درباره آن‌ها منابع مختلف، متفاوت و گاهی متضاد وجود دارد. درباره خود پیامبر (ص)، امام حسین (ع) و امام علی (ع) شاید منابع بیشتری در اختیارمان باشد، اما درباره سایر ائمه (ع) اطلاعات موثقی نداریم. شاید یکی از مشکلاتی که برای نوشتن داریم و نویسندگان نمی‌توانند وارد این موضوعات شوند همین است. هم موضوع حساسی است و هم منابعش منابع متضادی است. هرچند به توانایی خود نویسنده هم برمی‌گردد. اگر نویسنده‌ای بخواهد وارد چنین بحری شود باید شناگری بلد باشد.
حسن‌بیگی همچنین درباره مشکلات و موانع بازنویسی متون دینی برای بچه‌ها گفت: ما دو مسئله را می‌توانیم مطرح کنیم؛ یکی اصل موضوع است. بیش از ۱۴۰۰ سال از حضور این شخصیت‌ها و وقایع تاریخی گذشته و در طول تاریخ هم نقل قول‌های متفاوتی درباره آن‌ها وجود دارد. اگر درباره سایر پیامبران (ع) هم بخواهید بنویسید زمان زیادی گذشته است و جز قرآن به منبع دیگری نمی‌توانید اعتماد کنید. مسئله دوم خود شخصیت ائمه (ع) است؛ ما هر حرفی را نمی‌توانیم به عنوان حرف‌های شخصیت‌های داستانی بنویسیم، در واقع هر حرفی را نمی‌توانیم در دهان آن‌ها بگذاریم. قطعا زمانی که این‌ها به عنوان شخصیت حرف می‌زنند و یا احساساتی را بروز می‌دهند، نوع و شیوه بیان‌شان باید مناسب با شخصیت‌شان باشد که این‌ها را نمی‌توانید از متون بیرون بیاورید و باید خود نویسنده از طریق گفتارهایی که درباره ائمه (ع) وجود دارد، دریابد. مثلا «نهج‌البلاغه» گفتار امام علی (ع) است و ما شیعیان اعتماد زیادی به سالم بودن این متن داریم؛ از دل این سخنان می‌شود به شخصیت حضرت علی (ع) نزدیک شد.
او در ادامه خاطرنشان کرد: از طرف دیگر، اگر نویسنده توانایی لازم را نداشته باشد حتی اگر از بهترین و سالم‌ترین منابع هم استفاده کند، آن شخصیت را بی‌تأثیر کرده است. نویسنده می‌تواند با تکنیک‌های قوی و نثر مناسب فرازی از سخنان شخصیت‌ها مثل امام علی (ع) را مبنای کار خود قرار داده و داستانی تأثیرگذار بنویسد.
این داستان‌نویس با اشاره به نوشتن کتاب‌های دینی برای کودکان و بزرگسالان از جمله «محمد (ص)»، «نشانه‌های صبح و معمای مسیح»، «قدیس» و «ناقوس‌ها به صدا درمی‌آیند» به خاطر علاقه‌اش به این موضوعات، درباره کتاب «ناقوس‌ها به صدا درمی‌آیند» که درباره امام علی (ع) است، گفت: این رمان را که درباره حضرت علی (ع) است، انتشارات عهد مانا در قم چاپ کرده است. کتاب بدون این‌که خرید دولتی انبوه داشته باشد یا تبلیغات خاصی پشتش باشد مورد اقبال مردم بوده است. شخصیت اصلی این رمان یک کشیش مسیحی است که در مسکو زندگی می‌کند و به نسخ خطی قدیمی علاقه‌مند است. او از طریق مردی تاجیک در مسکو به نسخه خطی‌ای می‌رسد که مجموعه چندین نسخه در ادوار مختلف است. اولین جلدش مربوط به ۱۴۰۰ سال پیش است و شخصی به نام عمرو عاص درباره شخصیتی به نام علی ماجرایی را نقل می‌کند. محور اصلی این رمان حکومت پنج‌ساله حضرت علی (ع) است و من که نویسنده‌اش هستم با تکیه به کتاب «نهج‌البلاغه»، آن را نوشته‌ام.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
