پروژه موسیقایی «هفت پیکر» با صدای عالیم قاسم‌اف آماده شد

به گزارش ایسنا، پروژه موسیقی «هفت پیکر» از سال ۲۰۱۶ با همکاری پنج کشور فرانسه، کانادا، جمهوری آذربایجان، ترکیه و ایران، با مدیریت انستیتوی تخصصی هنرهای معاصر خاورمیانه و اروپا (SAFPEM Institute) آغاز شد. مدیران اجرایی این پروژه را سعید خاورنژاد (آهنگساز ایرانی) و Selvam Thorez مدیریت فرهنگی کشورهای شرق آسیا در انستیتو فرانسه بر عهده داشته‌اند.

پروژه مذکور بر اساس اشعار شاعر ایرانی نظامی گنجوی طراحی شده که با ترکیبی از صداها و سازهای الکترونیک و آکوستیک و در پنج زبان شامل فرانسه، ترکی آذربایجانی، عربی، کردی و فارسی اجرا شده است.

ابتدای این نشست شعیب شهابی درباره نحوه شکل‌گیری مجموعه پروژه‌های موسیقی «هفت پیکر» گفت: چند سالی است به واسطه سفرهای متعدد و زندگی در چند کشور اروپایی، افریقایی، خاورمیانه‌ای و آسیایی، به فکر تجربه‌های تازه‌تری در زمینه موسیقی بین‌الملل هستم. پیرو دیدارهای تخصصی متعدد، در مدتی که در فرانسه اقامت داشتم، در نشستی دوستانه، من و سعید خاورنژاد، به تعامل و هم‌فکری در زمینه همکاری‌هایی برای تهیه پروژه‌های موسیقی بین‌الملل پرداختیم. به اتفاق بر این باور بودیم که گروه شاخصی از موسیقیدانان بین‌المللی از سراسر جهان در همراهی با این ایده گرد هم آیند. طبیعتا برای شکل‌گیری چنین بستری، به بهترین گزینه‌ها نیز فکر می‌کردیم و تقریبا برای شروع، هنرمندی شایسته‌تر از استاد عالیم قاسیم‌اف نیافتیم.

او ادامه داد: بعد از قطعی شدن ایده اولیه‌، مسئولیت رایزنی‌ها و هماهنگی‌های بیشتر درباره مذاکرات مستقیم و ساخت قطعات، از طریق انجمن فرانسوی FMICA Organizers و انستیتوی تخصصی هنرهای معاصر خاورمیانه و اروپا (SAFPEM) صورت گرفت و در نهایت ایده اولیه به یک همکاری رسمی با مجموعه گروه‌های معرفی شده مبدل شد. البته برای رسیدن به آنچه مد نظر طرفین ایران، فرانسه و جمهوری آذربایجان بود، فرم‌های مختلفی پیشنهاد می‌شد که سعید خاورنژاد و مشاوران پروژه در انستیتوی فرانسوی خاورمیانه از جمله آهنگساز شاخص فرانسوی آقای ژان ـ فیلیپ بِک (در مقام مشاور آهنگساز) پیگیرهای این مقوله را به عهده داشتند که تاکنون هم ادامه داشته است. پس از نهایی شدن فرم‌ها و ایده اصلی و با هدف هم‌سویی هر چه بیشتر بین دو فرهنگ ایران و آذربایجان بود که در نهایت گزینه هفت پیکرِ نظامی گنجوی به‌عنوان قالب اشعار پروژه توافق شد. لازم به یادآوری است که نظامی گنجوی شعری به ترکی آذربایجانی ندارد و به ناچار ترجمه‌هایی از اشعار او مورد استفاده قرار گرفت؛ این شد که در ادامه به قالب چندزبانه بودن پروژه توجه بیشتری نشان دادیم و البته به لحاظ منابع نیز چنین زمینه‌ای در حد نیاز میسر بود.

شهابی تصریح کرد: همچنین وجه داستانی و تصویرپردازانه اشعار نظامی گنجوی امکان بسیار مناسبی برای خلق فضاهای بدیع و بینارشته‌ای در پروژه ایجاد می‌کرد. به‌عنوان نمونه در ویدئوکلیپ اول این پروژه با عنوان «شهر سیاه‌پوشان» (Black Land) شاهد برداشتی بر پایه داستان گنبد سیاه از گنجینه هفت‌پیکر نظامی هستیم و حتی شخصیت‌پردازی خوانندگان اثر در کلیپ بر اساس جوانی و پیری بهرام گور طراحی و فکر شده است. اضافه می‌کنم که در تمام این سفرها، تجربه‌هایی نیز در قالب قطعات موسیقی با هنرمندان بسیار شاخص از نقاط متنوع جهان داشتیم و خوشبختانه در تلاش هستیم تا به‌زودی برخی از این تجربیات، به صورت رسمی و در قالب آثار موسیقایی چندفرهنگی انتشار پیدا کند.

در ادامه سعید خاورنژاد درباره تعامل اولیه‌اش با شعیب شهابی به‌عنوان خواننده مجموعه پروژه های موسیقی «هفت‌پیکر» گفت: دوستی واسط سبب آشنایی من با شعیب شهابی شد و از خواننده‌ای جوان و ایرانی گفت که بسیار خلاق، فعال و علاقمند به نوآوری در زمینه موسیقی بین‌الملل است. زمانی که برای نخستین بار ایشان را دیدم روحیه‌اش برایم جالب و جذاب بود؛ زیرا در کنار توانایی‌های فردی‌ و آموخته‌های بسیار مناسب، همچنان سعی در تجربه‌هایی جدید نیز داشت و به نظرم این ویژگی بسیار مهمی است که در کمتر کسی در این روزگار سراغ دارم. این شد که پس از این آشنایی من هم برای دوستی، همکاری و تعامل بیشتر با شعیب عزیز مشتاق شدم.

خاورنژاد درباره تعامل اولیه با قاسیم‌اف نیز گفت: پس از رایزنی‌های اولیه درخصوص ویژگی‌ موسیقایی آثار با استاد قاسیم‌اف و هم‌فکری بیشتر با شعیب عزیز، در نهایت به استاد پیشنهاد ساخت فضاهایی اَگرِسیو، با ضرب‌آهنگ‌هایی بسیار متنوع، تند و در ترکیبی از فضاسازی‌های الکترونیک را دادم و ایشان نیز با روی باز پذیرفتند. باید تاکید کنم علاقه و شجاعت استاد قاسیم‌اف به نوآوری‌های جسورانه در تجربه فضاهای موسیقایی متفاوت یکی از بزرگ‌ترین درس‌هایی بود که از این استاد موسیقی دستگاهی دریافت کردم. در ادامه بنا بر انجام دیداری حضوری در ایران شد که دوست نازنین جناب محمد مناجاتی میزبانی و برنامه‌ریزی آن را بر عهده داشتند که بنده و همه همکارانم در این پروژه هرگز محبت‌ها و حمایت‌های بی‌دریغ ایشان را فراموش نخواهیم کرد. در این دیدارها استاد قاسیم‌اف با شعیب شهابی بیشتر آشنا شدند و از انرژی و کیفیت او به‌عنوان یک خواننده جوان بسیار خوششان آمد و به طبع برای همکاری مشترک با او نیز اظهار تمایل کرد؛ البته اضافه می‌کنم یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های شعیب شهابی به‌عنوان خواننده ایرانی، امکان اجرایی جسورانه او در خوانش به سبک‌ها و زبان‌های بسیار متنوع، بدون ترس از قضاوت‌های احتمالی است. در همین پروژه هم او به چهار زبان فرانسه، فارسی، عربی و کردی قطعاتی را به‌خوبی اجرا کرده است؛ و این موضوع برای استاد عالیم قاسیم‌اف بسیار مورد علاقه بوده است.

خاورنژاد درباره فرم و محتوای پروژه «هفت‌پیکر» گفت: معتقدم فرم‌ها متاثر از محتوای اثر هستند و فرم پروژه هفت پیکر نیز به شدت تحت تاثیر محتوای آن شکل گرفت که شاید تا اندازه‌ای با فرم‌های شنیداریِ روتین فاصله داشته باشد و البته همانطور که گفتم بکارگیری و امکانات زبان‌های گوناگون نیز پارامتر مهمی در رسیدن به فرم‌های ترکیبی متفاوت بوده است. در زمینه تعریف و شناخت فرم‌های موسیقی بین‌الملل، طی مدت چهار سال تولید مجموعه، سفرهای زیادی داشتیم و بسیاری از گونه‌های فرمی در زمینه موسیقی ملل را به دقت مورد مطالعه قرار دادیم.

شعیب شهابی نیز در این خصوص افزود: سفرهایی به باکو داشتیم که البته در قالب محتوای پشت صحنه و تمرینات، همه آن سفرها در قالب عکس و فیلم در آرشیو پروژه ثبت و ضبط شده است. با توجه به حضور استاد قاسیم‌اف در دیدارها و تمرینات باکو در قرارهایی چند روزه بخش‌هایی از آوازهای بداهه در قالب مرکب‌خوانی‌ و اسکیس‌های اولیه را تمرین می‌کردیم و البته برای رسیدن به فرم‌های جدید، چالش‌های بسیاری را نیز داشتیم.

خاورنژاد درباره وجوه مشترکی که قطعات آلبوم را به هم متصل می‌کند، گفت: آنچه آثار متفاوت و قطعات چندزبانه و گاه متفاوت در آلبوم را به هم مرتبط می‌کند، صدای عالیم قاسیم اف بوده که به‌عنوان محور اصلی پروژه و نقطه اتصال قطعات به یکدیگر فکر شده است. یادآور می‌شوم که به‌عنوان متریال اولیه ساخت پروژه، حدود سه ساعت آواز سُلوی ضبط شده از استاد قاسیم‌اف در دست داشتم که اساس ساخت قطعات را بر آن پایه طراحی می‌کردم. البته گاه برای هماهنگی بیشترِ بخش‌های آوازی با قطعات ساخته‌شده، برخی از خوانش‌ها در حالت و فرمت دیگری بازخوانی می‌شد و استاد صبورانه، بارها برخی قطعات را هم تکرار و بازخوانی می‌کردند تا در نهایت به صدای مورد رضایت ایشان و گروه رسیدیم. به طبع موضوع این سختگیری‌ها علاقه من به بافت‌ها و محدوده صدایی بسیار گسترده از صدای عالیم قاسیم‌اف بود که سعی می‌کردم این لحظات ناب را برای پروژه خودمان به نوعی شکار کنم. حال که نتیجه را در اثر نهایی می‌شنوم، شاهدم که نحوه اجرا و آوازخوانی او مانند دیگر آثارش نیست و متفاوت است. این تفاوت برایم احساس به شدت خوشایندی است. همچنان که خود استاد نیز در نشست موزه موسیقی تهران اظهار داشتند که این پروژه یکی از بزرگ‌ترین و متفاوت‌ترین همکاری‌های ایشان در مختصات جهانی در سال‌های اخیر بوده است.

او همچنین درباره ارتباط زبانی‌اش با قاسیم‌اف گفت: من زبان ترکی بلد نیستم و اوایل از طریق مترجم با استاد حرف می‌زدم و البته کلام و ترجمه‌های آوازها را از پیش می‌دانستم، اما لازم بود برای ارتباط دقیق‌تر، دست کم اندکی با زبان ترکی آشنا شوم؛ این بود که گاه پیام‌ها را با کمک مترجم و با ضبط صدای خودم برای ایشان ارسال می‌کردم تا نکات تخصصی مورد نظر دقیق‌تر انتقال پیدا کند.

شهابی درباره وقفه دو ساله در معرفی اخبار فعالیت‌های پروژه «هفت پیکر» گفت: به لحاظ اجرایی وقفه‌ای در پروژه نبوده است. بخش‌هایی از کار در طی دو سال گذشته در خارج از ایران در حال انجام بوده است که از آن جمله رونمایی ویدئوکلیپ اول پروژه با عنوان Black Land در مرکز فرهنگی جمهوری آذربایجان در پاریس و به‌موازات برپایی نمایشگاهی از پانزده عکس ماندگار از استاد قاسیم‌اف در این مرکز بوده است که این مهم با کمک کمپانی تیترا-موزیک از ترکیه در مقام اسپانسر انجام شد. یادآور می‌شوم که نشست اصحاب رسانه و گروه تهیه کلیپ Black Land با حضور استاد قاسیم‌اف و من در محل موزه موسیقی تهران برپا شده بود که اخبار آن نیز بر روی سایت‌های اطلاع‌رسانی به سادگی در دسترس هستند. همچنین در طول دو سال گذشته پروژه کتاب بزرگداشت عالیم قاسیم‌اف با عنوان «عالیم قاسیم‌اف در شصت سال» (Alim Qasimov in Sixty Years) با مدیریت همین مجموعه و توسط انتشارات فرانسوی-انگلیسی Storia Editions در قالب ۵۱۰ صفحه انتشار یافت که از طریق پلتفرم جهانی آمازون در دسترس مخاطبان قرار گرفت. بخشی از پروژه «هفت‌پیکر» نیز در قالب کنسرتی با همین نام در سالن اصلی سازمان جهانی یونسکو بروی صحنه رفت.

در پایان شعیب شهابی درباره نحوه انتشار آلبوم «هفت‌پیکر» و قطعات آن توضیحاتی داد: با توجه به عنوان هفت‌پیکر نظامی، هفت قطعه اصلی در آلبوم تعریف شده است که قصد داریم در مقاطع زمانی کوتاه و به مناسبت‌های مختلف این قطعات را منتشر کنیم. البته با هم‌فکری کمپانی مقام در خاورمیانه بنا شد با توجه به شرایط بیماری کرونا بزودی قطعه دیگری از آلبوم اصلی را با افتخار در دسترس علاقمندان قرار دهیم. همچنین کلیپ‌هایی هم برای برخی قطعات ساخته شده که در ادامه این روند، آنها را منتشر خواهیم کرد. این را هم بگویم که قرار است با همکاری انجمن فرهنگی دولت آذربایجان در پاریس، آلبوم در این مرکز رونمایی شود و به‌موازات آن، تور کنسرت‌های پروژه «هفت‌ پیکر» نیز با همکاری موسسات معتبر بین‌المللی برپا شود؛ هرچند که برگزاری این مراسم‌ها به خاطر مشکلات نبرد قره‌باغ و شرایط کرونا اندکی به تعویق افتاده است؛ اطلاعات دقیق‌تر بزودی از طریق بانک‌های اطلاع‌رسانی رسمی در ایران و خارج از ایران در اختیار علاقمندان قرار خواهد گرفت.

انتهای پیام